1.2 Prototiplar: Asosiy shaxslar yoki modellar. Prototiplar: asari asosida yaratilgan asosiy shaxslar yoki modellar. Isajon
Sultonning Alisher Navoiy asaridan ilhomlangan sun’iy dunyo yaratishda asarning
asl mohiyatini yetkazish uchun asosiy shaxslar yoki modellarning prototiplari
ishlab chiqilgan.
Birinchi prototip asarning bosh qahramoni Alisher Navoiydir. U bizning
oldimizda donishmand va rahmdil faylasuf sifatida gavdalanadi. Uning yuzi va
qomatining xarakterli xususiyatlari uning ichki kuchini, jasoratini va har qanday
qiyinchiliklarni engish qobiliyatini aks ettiradi. Alisher Navoiy ko‘pchilik uchun
ilhom manbai bo‘lib, uning namunasi o‘ziga tortadi, o‘ziga tortadi.
Ikkinchi prototip asarning bosh qahramoni - go'zal Lama. U bizning
oldimizda go'zallik va nafosat idealining timsoli sifatida namoyon bo'ladi. Uning
nafisligi va nafisligi ko‘zni qamashtirar, hikmatli so‘zlari va mehribonligi
tinglovchilarni qalbining tub-tubiga shubha uyg‘otadi. Lama haqiqiy ayollik
kuchini ifodalovchi noziklik va donolik ramziga aylanadi.
Uchinchi prototip - asarning yovuz qahramoni, Alisher Navoiyning yashirin
dushmani. U o'zining haqiqiy yuzini yashirgan qorong'u va sirli shaxs sifatida
taqdim etiladi. Uning sovuq va shafqatsiz ko'zlari, tiniq yuz xususiyatlari uning
xarakterining qo'polligi va shafqatsizligini aks ettiradi. Bu siymo yovuzlik
timsoliga aylanib, Alisher Navoiy timsol qilgan barcha narsa – samimiyat va mehr-
oqibatning teskarisiga aylanadi.
Bu prototiplarning barchasi Isajon Sultonning “Alisher Navoiy” asari
asosida yaratilgan asosiy shaxslar yoki modellar
sifatida uning teran va hikmatli
ma’nosini anglashda yordam beradi. Ular har bir shaxslarning o'ziga xos ma'nosiga
ega bo'lgan va inson tabiatining turli jihatlaridan foydalangan holda boshqalar
bilan o'zaro aloqada bo'lgan turli xil dunyoni yaratadilar. Bu dunyo bizga
qahramonlarning asl mohiyatini ko'rish va asarning sehrli va aql bovar
qilmaydigan dunyosiga ko'chirish imkonini beradi.