Kirish Asosiy qism: Kompyuter tarmoqlari haqida tushuncha

Lokal hamda Global tarmoqlar

Kompyuter tarmoqlarining lokal va global turlari ma’lum. Bir-biridan uzoq bo‘lmagan masofada joylashgan kompyuterlarni birlashtiruvchi tarmoq - lokal tarmoq deb aytiladi. Kompyuterlarni lokal tarmoqqa birlashtirish uchun: - tarmoqka ulanuvchi hap bir kompyuterning lokal tarmoqdan axborot olishi va ma’lumotlarni tarmoqqa uzatishini ta’minlaydigan tarmoq kartasi bilan jihozlash kerak, kompyuterlarni kabellar vositasida bir-biri bilan ulab chiqish kerak. Ba’zi turdagi tarmoqlarda kompyuterlar bir-biriga ketma-ket ulanadi (xuddi archa chiroqlaridagi lampochkalardek), ba’zilarida esa, kabellar ulanishi maxsus kontsentrator-qurilma (yoki HUB) orqali amalga oshiriladi. Kompyuter tarmog‘i yaxshi ishlashi uchun aksariyat hollarda maxsus kompyuter-server ajratiladi. Serverlar bir nechta bo‘lishi ham mumkin. Serverlar diskida ko‘pchilik ishlatadigan dasturlar, ma’lumotlar bazasi va h.k. joylashadi, Kompyuter tarmog‘idagi boshqa kompyuterlar ishchi stantsiyalar deb ataladi. Agarda tarmoqqa ulangan kompyuterlar bir-biridan ancha uzoq masofada, masalan, turli shaharlarda joylashgan bo‘lsa, bunday tarmoq ularni keng qamrovli kompyuter tarmoqlari deb ataladi. Aksariyat hollarda keng qamrovli tarmoqqa alohida kompyuterlar emas, balki lokal kompyuter tarmoqlari ulanadi. Dunyo miqyosidagi keng qamrovli kompyuter tarmoqlar global kompyuter tarmoqlari deyiladi. Internet - ma’lum bo‘lgan global kompyuter tarmoqlarining eng yirigidir, Internet - bu uzatgichlar, telefon tizmalari radio va kosmik yuldosh orqali plyonka yordamida uzaro ulangan millionlab kompyuterlardir. Ularning bir kismi katta va salmoqli, xuddi IBM korporativ tarmog‘i kabi, kompyuter tarmoqlariga birlashgan. Boshqalari universitet, litsey, maktab va xususiy uylarda joylashgan shaxsiy kompyuterlardir.

3. 
   Internetni ishga tushirish va undan foydalanish
   

Internet (International Network – xalqaro kompyuter tarmog‘i)-butun dunyoni qamrab olgan global kompyuter tarmog‘idir. hozirgi kunda Internet dunyoning 150 dan ortiq mamlakatlarida 100 millionlab abonentlarga ega. Har oyda tarmoq miqdori 5-10% ortib bormoqda. Internet dunyodagi turli xil ma’lumotga oid axborot tarmoqlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqani amalga oshiruvchi yadroni tashkil qiladi. Internet qachonlardir faqat tadqiqot va o‘quv guruhlarigagina xizmat qilgan bo‘lsa, hozirgi kunga kelib, u ishlab chiqarish doiralari orasida keng tarqalmokda. Kompaniyalarni Internet tarmog‘ining tezkorligi, arzon, keng qamrovdagi aloqa, hamkorlik ishlaridagi qulaylik, hammaning ishlashi uchun imkon beruvchi dastur hamda ma’lumotlarning noyob bazasi ekanligi o‘ziga tortmoqda. Arzon xizmat narxi evaziga (faqat Internet tarmog‘idan yoki telefondan foydalanganliklari uchun oyma-oy to‘lanuvchi doimiy to‘lovni nazarda tutmasa) foydalanuvchilar AQSH, Kanada, Avstraliya va boshqa ko‘pgina Yevropa mamlakatlarining tijorat yoki notijorat axborot xizmatlariga yo‘l topadilar. Internet ning erkin kiriladigan arxivida insoniyat faoliyatining barcha jabhalarini qamrab oladigan axborotlarga, yangi ilmiy yangiliklardan tortib, to ertangi kungi ob-havo ma’lumotigacha bilib olish mumkin. Ayniqsa, kommunikatsiyaga muhtoj shaxslar, tashkilot, muassasalar uchun ko‘pincha telefon orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqaga nisbatan Internet infrastrukturasidan foydalanish anchagina arzon tushadi. Bu narsa, ayniksa, chet ellarda filiallari mavjud bo‘lgan firmalar uchun qulaydir, chunki Internet ning konfidentsial noyob aloqalari butun dunyo bo‘yicha imkoniyatga ega. Shu bilan birga yana bir narsani aytish lozimki, yaqindan beri bosma nashrlarni kompyuter tarmog‘i kanali orqali tarqatish boshlandi. Tez-tez bizga kerakli gazeta va jurnallarimizning oxirgi ma’lumotlarini WWW so‘zlaridan boshlangan manzilda ko‘rish va uni shu manzildan nusxasini ko‘rib olish mumkin degan so‘zlar ko‘proq uchrab turibdi. Shu bilan birga electron nashrlar tushunchalarining qamrovi oyma-oy kengayib bormoqda. Yangi-yangi elektron usulda chop etilgan jurnallar paydo bo‘lmoqda. Internet bilan ishlash uchun biz ishlayotgan kompyuter avalom bor internet tarmog‘iga ulangan bo‘lishi kerak. Ushbu qismda internetga ulanish usullari ko‘riladi. Internetga ulanish uchun kuyidagilar mavjud bo‘lishi zarur:
1. Tashqi modem uchun ketma – ket portga
2. Ichki modem uchun uni qo‘shish uchun joyga ega bo‘lgan kompyuter telefon modem (ichki yoki tashqi)
3. Kommunikatsion dasturlar SLIP yoki PPP qaydnomalar dastur ta’minoti
4. Internet provayderda (Internet xizmati ko‘rsatuvchi tashkilotda) almashish kaydnomasi (SLIP yoki PPP) ro‘yxatdan o‘tkazish.