Kirish. Issiqlik va massa almashinuv jarayonlari va qurilmalarining asosiy turlari. Reja

1-MА’RUZА. KIRISH. ISSIQLIK VA MASSA ALMASHINUV JARAYONLARI VA QURILMALARINING ASOSIY TURLARI.


REJA:
1.1. “Issiqlik va massa almashinuv jarayonlari va qurilmalari” fani, maqsadi va mazmuni.
1.2. Jarayonlar va qurilmalar tо‘g‘risidagi fanni yuzaga kelishi va rivojlanishi.
1.3. Asosiy jarayonlarning tasnifi.
1.4. Sanoat qurilmalarining tasnifi.
1.5. Issiqlik almashinuv va issiqlik-massa almashinuv qurilmalari.


Tayanch iboralar: issiqlik almashinuv qurilmalari, issiqlik va massa almashinuv qurilmalari, issiqlik tashuvchilar, bug’lаtish, rеktifikаsiya, аbsоrbеrlаr, quritish, grаdirniya, rеkupеrаtiv, regenerativ, aralashtiruvchi qurilmalar.


1.1. “Issiqlik va massa almashinuvi jarayonlari va qurilmalari”
fani, maqsadi va mazmuni.
«Issiqlik va massa almashinuv jarayonlari va qurilmalari» fanining maqsadi – energetika va unga tutash bo'lgan sanoatlarda qo'llaniladigan barcha issiqlik va massa almashinuv (IMA) qurilmalarida kechadigan issiqlik va massa almashinuv jarayonlarini chuqur o'rganish va tejamkor bo'lgan issiqlik va massa almashinuv qurilmalarini yaratish, loyihalash va takomillashtirishdan iborat.
Energetika va kimyo sanoati korxonalarida turli texnologik jarayonlar amalga oshiriladi. Bu jarayonlar davomida jarayonda ishtirok etuvchi moddalar va materiallarning ichki tuzilishi, tarkibi, agregat holatlari o'zgaradi. Bundan tashqari ushbu texnologik jarayonlar turli fizik-kimyoviy jarayonlardan iborat. Bunday jarayonlarga quyidagilarni kiritish mumkin: gazsimon, suyuq va qattiq moddalar va materiallarni uzatish, qattiq moddalarni maydalash va saralash, gazlarni siqish va uzatish, moddalarni isitish va sovitish, suyuqliklarni aralashtirish, turli xil jinsli aralashmalarni ajratish, eritmalarni bug'latish va kondensatsiyalash, ho'l materiallarni quritish va boshqalar. Demak, bunday turli jarayonlar, material va mahsulotlarni ishlab chiqarish texnologiyasi umumiy qonuniyatlar bilan ifodalangan bir turdagi issiqlik-fizik va fizik-kimyoviy jarayonlardan iborat bo'ladi. Bu texnologik jarayonlar turli ishlab chiqarishlarda ishlash prisiplari bir xil bo'lgan moslama va qurilmalarda olib boriladi.
Energetika sanoati va kimyo texnologiyasining turli tarmoqlari uchun umumiy bo'lgan jarayonlar va qurilmalar asosiy jarayonlar va qurilmalar deb yuritiladi. Asosiy qurilmalar qatoriga energetika sanoatining ko'pchilik tarmoqlarida ishlatiladigan issiqlik almashinuv qurilmalari, bug’latgichlar va quritgichlar, nasos va kompressorlar, filtr va sentrifugalar, siklon va skrubberlar asosiy qurilmalar jumlasiga kiradi.
«Issiqlik va massa almashinuv jarayonlari va qurilmalari» kursida asosiy jarayonlarning nazariyasi, ushbu jarayonlar amalga oshiriladigan moslama va qurilmalarning tuzilishi, ishlash prinsiplari va ularni hisoblash uslublari o'rganiladi. Asosiy jarayonlarning qonuniyatlarini o'rganish va qurilmalarni hisoblash usullarini tuzishda fizika, matematika, kimyo, fizik-kimyo, issiqlik texnikasi asoslari, iqtisod kabi fanlarning fundamental qonunlari asos qilib olinadi.
«Issiqlik va massa almashinuv jarayonlari va qurilmalari» kursi energetika, kimyo, oziq-ovqat, neftni qayta ishlash va shu kabi bir qator sanoat tarmoqlari uchun muhandis-texnolog kadrlar tayyorlashda katta ahamiyatga ega. Bu fan asosida tegishli jarayonlarni hisoblash, tahlil qilish, ularning eng maqbul kattaliklarini aniqlash va ularni hisoblash mumkin. Ushbu kurs moslama va qurilmalarni samarali ishlatish, tejamkorlik muammolarini hal etish borasida ma'lumot beradi, hamda ulardagi jarayonlarni jadallashtirish va ish samaradorligini oshirish usullarini o'rgatadi.