Kirish qismi

JANUBIY-SHARQIY OSIYONING YANGI
INDUSTRIAL DAVLATLARI
 
 
 
 
Yangi industrial mamlakatlar — 20-asrning soʻnggi oʻn yilliklarida iqtisodiy 
taraqqiyotda keskin oʻzgarishlarga erishgan rivojlanayotgan mamlakatlar guruhi. Bu 
mamlakatlar koʻpgina koʻrsatkichlar boʻyicha jahondagi oʻrta va hatto yuqori 
rivojlangan mamlakatlarga yaqinlashdi. 
YA.i.m.da sanoat ishlab chiqarish hajmi va uning milliy daromaddagi hissasi 
oʻsdi, aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot hajmi koʻpaydi. Yangi qatlam — 
tadbirkorlar sinfi mavqei mustahkamlandi. Yangi industrial mamlakatlarga Janubiy 
Sharqiy Osiyoda "Osiyo yoʻlbarslari" nomini olgan bir qator mamlakatlar va 
hududlar — Singapur, Tayvan, Koreya Respublikasi, Xitoy tarkibidagi Gongkong 
kiradi. Bulardan bir qadar keyinroq 2-avlod Yangi industrial mamlakatlari deb nom 
olgan mamlakatlar ham paydo boʻldi. Bu mamalakatlarda aholining katta qismi 
hamon qishloq xoʻjaligida band boʻlishiga qaramay, sanoat ishlab chiqarish hajmi 
va sanoat mahsulotlari eksporti tez oʻsmoqda, milliy kapital vakillarining mavqei 
mustahkamlanmoqda. Bularga Janubiy Sharqiy Osiyoda Malayziya, Filippin, 
Tailand, Indoneziya kiradi. 
Janubiy Sharqiy Osiyodagi Yangi industrial mamlakatlarm.ning eksport 
yoʻnalishidagi rivojlanishi, eksport tuzilmasi tamomila oʻzgardi. Unda xom ashyo 
va oziq-ovqat hissasi keskin kamayib, sanoat eksportida toʻqimachilik mahsulotlari 
salmogʻi pasaydi, mashina va uskunalar hissasi juda oʻsib bordi. Mas, 1970 yildan 
1995 yilga qadar Singapur eksportida xom ashyo va oziq-ovqat hissasi (%larda) 72,5 
dan 16,1 ga ga, Koreya Respublikasida 23,5 dan 6,7 gacha, Tayvanda 24,3 dan 7,3 
gacha, toʻqimachilik tovarlari hissasi esa tegishlicha 5,6 dan 2,6 gacha, 41,1 dan 15 
gacha, 29,0 dan 14,4 gacha qisqardi, mashina va uskunalar hissasi esa Singapurda 
shu davrda (% larda) 11,0 dan 62,3 ga, Koreya Respublikasida 7,2 dan 51,6 gacha, 
Tayvan 16,7 dan 47,7 gacha oʻsdi. 2avlod Yangi industrial mamlakatlarm.da ham 
xuddi shunday oʻzgarishlar bormoqda. Malayziyada xom ashyo va oziqovqat 
eksporti hissasi shu davrda 93,5% dan 26,9% ga qisqargan boʻlsa, mashina va 
uskunalar hissasi 1,6% dan 50% ga oʻsdi. Tailandda xom ashyo va oziq-ovqat 
eksport hissasi 95,3% dan 26,3% pasayib, mashina va uskunalar hissasi 0,1% dan 
31,5% ga koʻtarildi. Shunday qilib, bu mamlakatlarning koʻpchiligi mashina va 
uskunalar eksporti boʻyicha jahondagi sanoati rivojlangan mamlakatlar darajasiga 
koʻtarildi. 20-asr oxirlariga kelib jami rivojlanayotgan mamlakatlar sanoat 
eksportining deyarli 70%, mashina va uskunalar eksportining 70% dan koʻprogʻi 
Janubiy Sharqiy Osiyodagi 1 va 2 avlod Yangi industrial mamlakatlarm. (Syangan, 
Singapur, Koreya Respublikasi, Tayvan, Indoneziya, Malayziya va Tailand), 
shuningdek, Xitoy hissasiga toʻgʻri keldi. 

---