Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
8
www.elkhan-suleymanov.az
və  qısa  müddət  ərzində  Bakının  xeyli  hissəsi  xarabalığa  çev-
rildi.  Azərbaycanlılara  qarşı  soyqırımı  əməliyyatları  Bakıda, 
Şamaxıda,  Qubada,  Qarabağda,  Zəngəzurda,  Naxçıvanda, 
Lənkəranda və digər bölgələrdə xüsusi qəddarlıqla həyata ke-
çirildi. Dinc əhali yalnız etnik azərbaycanlı olması səbəbindən 
kütləvi şəkildə öldürülür, yaşayış məntəqələri yandırılır, milli-
mədəniyyət  abidələri,  məktəblər,  xəstəxanalar,  məscidlər  və 
digər  tikililər  dağıdılaraq  məhv  edilirdi.  Bu  dövrdə  Cənubi 
Qafqazda  erməni  qüvvələri  tərəfindən  təxminən  100  mindən 
çox etnik azərbaycanlı məhv edildi.
  Azərbaycan  28  may  1918-ci  ildə  dövlət  müstəqilliyi  elan 
etdikdən sonra yenidən ermənilərin ərazi iddiaları ilə üzləşdi. 
Yaranmış  tarixi-siyasi  vəziyyəti  nəzərə  alaraq,  əsasən  də 
ermənilərin  ərazi  iddialarına  son  qoyulması  və  ermənilərin 
azərbaycanlılara  qarşı  silahlı  hücumlarının  dayandırılması 
müqabilində  Azərbaycan  tərəfi  1918-ci  ildə  İrəvan  şəhərinin 
ermənilərə verilməsi barədə qərar qəbul etdi. Bununla da, ta-
rixi  Azərbaycan  torpaqlarında  paytaxt  İrəvan  şəhəri  olmaqla 
Ermənistan dövləti yaradıldı. Lakin erməni tərəfi bundan son-
ra da ərazi iddialarından əl çəkmədi və azərbaycanlıların zo-
rakılıqla  öz  tarixi  torpaqlarından  qovulması  davam  etdirildi. 
Nəhayət,  ermənilərin  silahlı  təcavüzü  nəticəsində  Zəngəzur 
mahalı işğal edildi və erməni tərəfi İranla sərhəd qurulmasına 
nail oldu.
SSRİ  tərkibində  Zaqafqaziya  Federasiyasının  qurulma-
sı  və  ləğvi,  Azərbaycan  SSR  və  Ermənistan  SSR-in  yaradıl-
ması  dövründə  sərhədlərin  dəqiqləşdirilməsi  bəhanəsi  ilə 
Azərbaycan  əraziləri  yenidən  Ermənistan  SSR-in  tərkibinə 
qatılır, yerli Azərbaycan əhalisi isə bu və ya digər yollarla öz 
doğma  yurdlarını  tərk  etməyə  məcbur  edilirdi.  Ermənistan 
SSR-də yaşayan azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə və de-
portasiya siyasəti İkinci Dünya Müharibəsindən sonra da SSRİ 
rəhbərliyi səviyyəsində davam etdirildi. Misal üçün, Ermənistan 
SSR-ə  xaricdən  gələn  ermənilərin  yerləşdirilməsi  bəhanəsilə 
İ.V.Stalinin  imzaladığı  “Kolxozçuların  və  digər  Azərbaycan 

---