Kitobidagi

Bundan tashqari,A.da oila qurish,jufti-halol tanlashda shoshma-shosharlika yul qo’ymaslik,ota-ona, keksalar maslahatiga quloq tutish xususida ham diqatka moliy mulohazalar mavjud.
Oila qurish jamoat,ota-ona izmida bo’lgan . <> aqidasiga amal qilingan. Nasilni toza saqlashga e’tibor berilgan . Bolaning sog’lom tug’ilishi uchun homilador ayol ortiqcha hayojonlanmasligi ,iztirobga tushmasligi ,faqat halol luqma yeyishi lozim ,deb hisoblangan.Mehnat evaziga yaratilgan hosil insoning rizqi, yani pokiza aqil va pok ruxning manbayidir . Homilador ayolga ko’proq meva yeb turishi tavsiya etilgan.Bola ko’krakdan chiqan sut va sut maxsulotlaridan ko’proq istemol qilishi uqtiriladi.
Zardushtiylikda oila muqaddas sanalgani uchun boshqa sabablarga ko’ra ,jumladan ,ig’vo, tuxmat , er-xotinning o’zaro kelishmovchiligiga , ota-ona b-n chiqisha olmaslik baxonasi b-n nikohni bekor qilinishiga yo’l qo’ymagan.
A.da oila , sog’lom avlodning bo’lishi ,benuqson nasilning tug’ilishi uchun zarur bo’lgan sog’lom turmish tarsi,nasilning sog’lomligi ,nasilning poklizaligi,uning aqliy ,axloqiy,ruxiy,jismoniy, manaviy-huquqiy tarbiyasi xususida qayg’urish birinchi o’ringa qo’yilgan.
Nikoh kechasi yosh kelin va kuyov mabud bandalariga tafakur inom etuvchi .Yazdonga iltijo qilib,o’zlariga bilimli,, o’qimishli va ishbilarmon farzand berishini so’rashgan:<>.
Zardushtiylarda oila odobi, odatda, ota-ona hurmat qilishga o’rgatishdan boshlangan. Bu jarayon bola ustoz qo’lida ta’lim-tarbiya olayotgan muddatda ham davom ettirilgan . Zero ,ota-onani, ustozlarni hurmatlash ikki olam farovonligining muhim sharti ,axloqiy mezoni deb qaralgan.
BEL QUDA. (Qashqadaryoda <>)-Xali tug’ilmagan bolaning unashtirilishi.B.q. bo’lishda ikki qadrdon do’st homilador xotinlarin qiz ba o’g’il tug’ishsa, do’stlik rishtalarini yanada mustahkamlash uchun kelgusida quad bo’lishni niyat qiladi.Homilador ayyollar qiz va o’g’il tug’ishsa sevinch bn bir-birlarini <> deb ataydilar .Homilador ayollarining ikkalasi ham o’g’il tug’ishsa , ular bir umrlik do’st bo’lganlar. Mas… Oktyabr tuntarishiga qadar Zarafshon vohasi o’zbeklarida hali tug’ilmagan bolalarini unashtirish qishloq oilalarida amalda bo’lgan .
BET OCHAR- yuz ochish ,yuz ko’rar-O’rta Osiyo xalqlarida , jumladan,o’zbek xalqida keng tarqalgan,nikoh to’yi bn bog’liq marosim . B.o marosimni otkazish tartibi har yerda har hil.Ko’p joylarda bu marosim kelin tushgan kuning ertasiga ,kelin salomdan kegin, ayrim yerlarda (kuyov tomoning imkoniyatiga qarab) 2-3 kundan so’ng o’tkazilgan B.o kuni kelinga sarpo kiydirib,taqinchoqlarini taqib , betiga oq matodan parda tutib ,yanga boshchiligida eshik oldida yoki hovli sahniga olib chiqadi.Kelining betini odat buyicha kuyovga yaqin qarindosh, 5-6 yoshli o’g’il bola ochadi .Buning uchun mevali darxdan olinga paxta o’ralgan xivich (serfarzant bo’lishini niyat qilib ) bn ayrim yerlarda paxta o’ralgan chumichning dastasi (baxtli bo’lsin ,qo’lidan chumich arimasin deb tilak qilib ) bn kelining betidagi parda olinadi.Kelining betini birinchi bo’lib kuyovning onasi ko’radi .Kelin bn ko’rishganda kaynona kelining boshiga ikkita non (rizqli bo’lsin deb) qo’yib,so’ngra uni burdalab marosim ishtirokchilariga (sizlar ham to’y ko’ringlar degan manoda) ulashadi.Kelining betini ochganda qullangan paxtani ham qizlar talashib oladilar , undan ip qilib sochlarining uchiga (niyat qilib)ulab yuradilar.Kuyovning onasidan keyin kuyovning otasi, tog’asi bulardan keyin boshqa qarindoshlar birin kettin kelib kurishib kurmana topshiradilar .o’z navbatida kelin tomon ham ularga kurmana berganlar. Bolalarga kelin tomon yong’oq mayiz turshak va turli shirinliklar ulashadilar