Klinik protokol Az ərbaycan Respubl


MÜALİCƏ  Mərhələli müalicə



Yüklə 4,74 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/4
tarix06.02.2017
ölçüsü4,74 Mb.
#7841
1   2   3   4

MÜALİCƏ 

Mərhələli müalicə 

İtirilən qanın həcminin, qadının vəziyyətinin və aparılan 

müalicə tədbirlərinin qeydiyyatının aparılması mütləqdir. 

1-ci mərhələ. İLKİN YARDIM 

Eyni zamanda aparılır (С): 

 



Yardıma operativ texnika bacarığına malik təcrübəli  mama-

ginekoloq, anestezioloq-reanimatoloq, laborantı çağırmaq.  

 

İnfuziyaya başlamaq üçün hər iki periferik venanın 



kateterizasiyası (diametri №16G-dan kiçik olmamaqla): bir 

venaya – 500 ml kristalloid məhluluna 20 v. oksitosin əlavə edib 

60 dam/dəq sürəti ilə, digər venadan – analiz (qan qrupu, Rh-

faktor, Hb, Ht, trombositlər, qanın laxtalanma vaxtı Li-Uayt 

üsulu ilə, APTV, protrombin vaxtı, fibrinoqen) üçün qan 

götürdükdən sonra itirilən qanın həcminə 3:1 nisbətində 

kristalloid məhlulu yeritmək (bax - cəd. 5, 6).  

 



Orqanizmin həyati vacib funksiyalarına nəzarət etmək (А/T, 

nəbz, tənəffüsün tezliyi, diurez, huşa nəzarət). 

 

Sidik kisəsinin kateterizasiyası (B) 



 

Qadını isitmək (üstünü örtmək, nəm mələfəni quru ilə  əvəz 



etmək). 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

2-ci mərhələ. ETİOTROP MÜALİCƏ 

4Т  faktorlarının  tezliyini nəzərə almaq və taktikanın seçimində 

mərhələləri gözləmək vacibdir: 



ТОNUS (70%)        ТRAVMA (20%)      ТOXUMA (10%)     ТROMBİN (1%) 

Cədvəl 3. Etiotrop müalicə 

«

Т

оnus» «

Т

ravma» «

Т

oxuma» «

Т

rombin» 

Uşaqlığın 

xarici-daxili 

masajı 


Uterotoniklər 

Uşaqlığın 

bimanual 

kompressiyası 

Güzgülərlə baxış 

Yumşaq doğum 

yollarının 

cırıqlarının 

tikilməsi 

3 sm-dən böyük 

olan 

hematomaların 



drenajı 

Çevrilmiş 

uşaqlığın yerinə 

salınması 

Uşaqlığın 

cırılması zamanı 

laporatomiya  

Uşaqlıq 


boşluğunun əllə 

yoxlanılması 

Ləngimiş ciftin 

və ya onun 

qalıqlarının əllə 

çıxarılması 

Küretaj (istisna 

hallarda) 

Qanın laxtalanma 

faktorlarının 

köçürülməsi: 

Təzə dondurulmuş 

plazma 

Trombositlərin 



transfuziyası 

VIIа rekombinant 

faktoru eptacog 

alfa (novoseven) 

protrombin 

kompleksin 

konsentratı 

(laxtalanma 

faktorları II, VII, 

IX, X, protein С 

və S) (oktapleks) 

Atoniyanın müalicəsində  aşağıdakı uterotoniklər istifadə oluna 

bilər. 

 

13



 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

 

14



Cədvəl 4. Uterotoniklər 

Preparat Dоzа Sonrakı doza 

Maksimal 

doza 

Əks 

göstəriş 

Oksitosin (В)   20 v. 500 ml 

kristalloidlər

də v/d  


60 dam/dəq 

sürəti ilə 

20 v. 500 ml 

məhlulda 

v/d damcı ilə  

40 dam/dəq sürəti 

ilə 

Oksitosin 



80 v.-dən 

çox 


olmamaqla 

– 3 litr 

məhlulda   

 

Oksitosin effektiv olmadıqda 

Metilerqo-

metrin (В) 

 

v/d və ya ə/d 



0.2 mq – 1 

ml (tədricən) 

Təkrar – 15 dəq 

sonra 0.2 mq ə/d, 

lazım gəldikdə – 

hər 4 saatdan bir 

0.2 mq ə/d və ya 

v/d (tədricən)  

5 doza 

(1 mq –  



5 ml) 

Hipertenziya 

Preeklampsi-

ya 


Ürək 

xəstəlikləri 



Metilerqometrin effektiv olmadıqda 

Mizoprostol 



(В) 

Peroral və 

ya rektal 

600 mкq 


 

 

1000 mkq 



 

Metilpro-

staqlandin

*

  



(Carboprost)

 (В)  



0.25 mq ə/d 

və ya 


uşaqlıq 

əzələsinə  

Hər 15 - 90 

dəqiqədən bir 

0.25 mq ə/d 

8 doza  


Cəmi 2 mq 

Ürəyin, ağ 

ciyərlərin, 

böyrəklərin, 

qaraciyərin 

kəskin 


xəstəlikləri 

Carbetocin

*

 100 mkq 

 planlı keysəriyyə  kəsiyi  əməliyyatı 



zamanı oksitosinin fasiləsiz infuziyası  əvəzinə 1 dəqiqə  ərzində 

bolyus (şırınqa) formada yeridildikdə uterotoniklərə ehtiyacı 

azaldır (B). 

3-cü mərhələ. İNTENSİV MÜALİCƏ 

 

Qanaxma davam etdikdə 

 Eyni 

zamanda 

aparılır:  

 



Yardıma  əlavə çağırılmalıdır:  şöbə müdiri, əgər qabaqcadan 

çağırılmayıbsa anestezioloq-reanimatoloq, laborant təkrar, 

stasionarda qan köçürməyə cavabdeh olan mütəxəssis. 

                                                 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri



 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

 



İtirilən qanın həcmini qiymətləndirmək (bax cəd. 5) 

 



Qadının vəziyyətini qiymətləndirmək və orqanizmin həyati vacib 

funksiyalarına nəzarət etmək (AT, nəbz, tənəffüs tezliyi, diurez, 

huşun daimi monitorinqi) və reanimatoloq tərəfindən intensiv 

nəzarət kartında qeydiyyat aparmaq  

 

Kristalloidlərin mümkün qədər sürətli infuziyasını itirilən qanın 



həcminə 3:1 nisbətində davam etdirmək (infuzion terapiya 

proqramı anestezioloq-reanimatoloq ilə birgə tərtib olunur)  

 

Əməliyyat otağını hazırlamaq 



 

Təkrar laborator müayinələr aparmaq. 



 

Üzlük vasitəsilə 8 l/dəq sürətlə oksigen vermək. 



 

Qan və qan əvəzedicilərinin təminatı. 



Cədvəl 5. Qan itkisinin həcminin qiymətləndirilməsi 

Dövr edən qanın həcminin (DQH) normal səviyyəsi aşağıdakı 

düsturla təyin olunur: 

DQH (ml) = bədən çəkisi (kq)×70 (dövr edən qanın həcmi / 1 kq 

çəkiyə)  

Məsələn: qadının bədən çəkisi 80 кq. 

DQH = 80 kq × 70 = 5600 ml, əgər qadın hamilə deyilsə. 

Doğan qadında DQH - 30% çox olur. 

Ona görə doğan qadın üçün: DQH = 5600 +                    = 7280 ml 

 

Məsələn: 



Əgər qan itkisi 3000 olarsa, o zaman qalan DQH:  

7280 – 3000 = 4280 ml  

Nəticədə: 7280 ml-dən 3000 ml qan itirilərsə 

 bu dövr edən qanın 



həcminin 41%-ni təşkil edir. Deməli qan itkisi 41% olmuşdur. 

5600 х 30 

100 

 

 

15



 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

 

16



Cədvəl 6. Böyük həcmli qanaxmalarda infuzion  

və transfuzion müalicə taktikası 

(müalicə taktikasının həcmi qan itkisinin faizindən asılı olaraq 

müəyyən olunur) 

Qanaxmanın 

dərəcəsi 

Norma I 

dərəcə 

Hipo- 

volemiya 

II 

dərəcə 

Yüngül 

şok 

III 

dərəcə 

Orta şok 

IV  

dərəcə 

Ağır şok 

Qan itkisinin 

həcmi (ml) 

< 750 

750-1500 

1500-

2000 


2000-

3000 


> 3000 

Qan itkisinin 

həcmi (%) 

< 15 

15 – 30 


30 - 40 

40 – 50 


> 50 

İnfuzion 

məhlullarla 

və qan 


komponentlə

ri ilə 


müalicə 

Kristal-


loid 

məhlul-


ları 

Kristalloid 

və kolloid 

məhlulları 

Kristal-

loid və 


kolloid 

məhlul-


ları + 

Eritrosi-

tar kütlə 

Kristal-


loid və 

kolloid 


məhlul-

ları + 


eritrositar 

kütlə + 


TDP 

III dərəcə 

trombosi-



tar kütlə 

kriopresi-



pitat + 

konserv-


ləşdirilmiş 

laxtalanma 

faktorları 

Qeyd: Orta və  ağır dərəcəli anemiyalar, hipertenziv vəziyyətlər, 

ekstragenital xəstəliklər zamanı daha az miqdarda qan itkisi şokun 

yaranmasına səbəb olduğu üçün qan komponentlərinin təyininə individual 

yanaşmalı. 



İnfuzion məhlullar: 

 



Kristalloid məhlulları 

 



Kolloid məhlulları 

 



Qan və onun komponentləri 

Kristalloid məhlulları: ringer-laktat, ringer-asetat

, ringer- bikarbonat



*

 

Ringer-Laktat – hipovolemiya zamanı seçim məhluludur. 

Ringer-Аsetat

*

 – ağır  şok və preeklampsiyalarda daha üstündür, 



çünki tərkibində Мg vardır. 

 

                                                 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri



 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

 

17



Kolloid məhlulları: 

 



Hidroksietilnişasta məhlulu (HEK): stabizol

 10%, refortan



*

 

6%, 10%, volüven



*

 6%. 


 

Jelatin məhlulları: qelafuzin



*

, qelafundin

*





 

Təbii kolloidlər: Təzə dondurulmuş plazma ancaq 

koaqulopatiyalarda istifadə olunur.  

Cədvəl 7. Qan və onun komponentlərinin köçürülməsinə 

göstərişlər 

Eritro-

sitar 

kütlə 

Təzə 

donduru

lmuş 

plazma 

Trombo-

sitar kütlə 

Protrombin 

kompleksin 

konsentratı 

Oktapleks 

Kriopresipi-

tat, 

Villebrand 

və VIII 

faktorlarının 

konsentratı 

Vilat 

Rekom-

binant 

faktor 

VII a 

Hb 60-


100 q/l 

olduqda 


vəziyyə

tdən 


asılı 

olaraq; 


Hb< 60 

q/l 


 

Li-Uayt 


üsulu ilə 

qanın 


laxtalan-

ma vaxtı 

>7 dəq.  

APTV və 


PV > 1,5 

dəfə 


çoxdur  

DDL-s 


 

Trombositlə

r < 50.000 

Anadangəl-

mə və ya 

qazanılmış 

trombosito-

peniya 


nəticəsində 

yaranan 


spontan 

qanaxma 


(trombosit-

lər  


< 20.000) 

Anadangəl-

mə və 

qazanılmış 



laxtalanma 

sistemində 

dəyişikliklər 

Tək və ya 

kombinə 

olunmuş 


laxtalanma 

faktorlarının 

çatışmama-

zlığı 


(II,VII,IX,X) 

Laxtalanmanın 

VIII faktorun 

çatışmamazlığı

(< 25%), 

Hemofiliya A 

və ya 

Villebrand 



xəstəliyində. 

Laxtalan-

manın VII 

faktorunun 

çatışma-

mazlığında 



Qeyd:  Qanın laxtalanma faktorlarının köçürülməsi III səviyyəli 

doğuşayardım tibb müəssisələrində aparılmalıdır.  



4-cü mərhələ. ƏMƏLİYYAT ÖNÜ TƏDBİRLƏR 

Qanaxma davam etdikdə  cərrahi  əməliyyata hazırlıq 

mərhələsində qanaxmanı müvəqqəti dayandırmaq üçün tədbirlər 

görmək məqsədəuyğundur: 

                                                 

Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri



 

 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

 

18



 

Uşaqlığın bimanual kompressiyası (B)  



 

Qarın aortasının sıxılması.  



 

Uşaqlıqdaxili tamponada – lazımi dərəcədə effektiv deyildir (C)  



Qanaxmanın müvəqqəti dayandırılması üsulları qeyri-

effektiv olub vaxt itkisinə səbəb ola bilər. 

5-ci mərhələ. CƏRRAHİ HEMOSTAZ  

Mamalıq qanaxmalarında qeyri qənaətbəxş  nəticələrin  əsas 

səbəblərindən biri cərrahi hemostazın gec aparılmasıdır.  

Ə

Ə

M

M

Ə

Ə

L

L

İ

İ

Y

Y

Y

Y

A

A

T

T

 

 

G

G

E

E

C

C

İ

İ

K

K

D

D

İ

İ

R

R

İ

İ

L

L

M

M

Ə

Ə

M

M

Ə

Ə

L

L

İ

İ

D

D

İ

İ

R

R

!

!

 

 

Cərrahi hemostazın üsulları (bax əlavə 7): 

 

Uşaqlıq arteriyalarının bilateral bağlanması (damarların 



ardıcıl bağlanması – hər iki tərəfdən uşaqlıq arteriyasının 

qalxan şaxələrinin və yumurtalıq arteriyalarının). (C) 

 

Uşaqlığın damar sisteminin uzunmüddətli vertikal sıxılması 



məqsədi ilə Bi-Linç üsulu ilə  uşaqlığa cərrahi kompression 

tikişlərin qoyulması. (C) 

 

Daxili qalça arteriyalarının bilateral bağlanması. (C) 



 

Total və ya subtotal histeroktomiya. (C) 



Cərrahi müdaxilə üsulları bir neçə faktorlardan asılıdır: 

 



Əsas faktor – cərrahın təcrübəsi (mütəxəssisin kvalifikasiyası). 

 



Anamnezində doğuşların olması (diri uşaq) və yenidən uşaq 

doğmaq istəyi. 

 

Qan itkisinin həcmi (qan və  dərman vasitələrini  əldə etmək 



imkanı). 

 



Xəstənin ümumi vəziyyəti (intensiv terapiya şöbəsinin olması). 

 



Doğuşun aparıldığı müəssisənin səviyyəsi. 

‼  Histerektomiyanın  əsaslandırılmadan aparılması çox hallarda 

doğuş yollarının müayinəsi və  cırıqların aşkarlanması zamanı 

edilən diqqətsizliklə əlaqədardır. 

Qanaxma ciftin həqiqi bitişməsi və ya uşaqlığın cırılması ilə 

əlaqədardırsa və tibbi personal histeroktomiya əməliyyatını aparmaq 

təcrübəsinə malikdirsə vaxt itirmədən bu əməliyyata başlamaq 

lazımdır. (C) 


 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

Total və ya subtotal histeroktomiya?  

 



Doğuşdan sonrakı qanaxmalarda histerektomiya tələb olunduğu 

hallarda subtotal histerektomiya çox vaxt seçim əməliyyatı olur, 

çünki  əməliyyatın vaxtını  qısaltmağa və qanaxmanı azaltmağa 

imkan verir. 

 

Əgər qanaxma uşaqlığın aşağı seqmenti və ya uşaqlıq boynundan 



(cırıq, cift gəlişi və ya ciftin bitişməsi) olarsa total histerektomiya 

əməliyyatı aparılmalıdır. 



Müalicə birlikdə (komanda şəklində) aparılmalıdır. 

Həkim və ya orta tibbi personal monitorinq və müalicə üzrə qeydiyyat 

aparır.

 

 

Həkim anestezioloq – 

reanimatoloq 

Monitorinq 



 

(АT, nəbz, 

tənəffüs tezliyi, 

huşu, qan 

itkisinin həcmi, 

diurez). 

 

19

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mama 


Mama 

Həkim mama-

ginekoloq 

V/d 


kateterizasiya 

V/d 


kateterizasiya 

Laborator 

müayinələr 

Maye 


Dərman

Maye 


 

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respubl

ikas


ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhiyy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



 

Doğuşdan sonrakı qanaxmaların aparılması alqoritmi

 

20



 

 

 



PROFİLAKTİKA

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Eyni zamanda: 

 



Yardıma operativ texnikaya malik təcrübəli mama-ginekoloq, anestezioloq -

reanimatoloq, laborantı çağırmaq.  

 

İnfuziyaya başlamaq məqsədi ilə iki periferik venanın kateterizasiyası (diametri №16G-



dən kiçik olmamaqla): bir venaya – 500 ml kristalloid məhlulu + 20 v. oksitosin 60 

dam/dəq sürəti ilə, digər venadan – analiz (qan qrupu, Rh-faktor, Hb, Ht, trombositlər, 

qanın laxtalanma vaxtı (Li-Uayt üsulu ilə), APTV, protrombin vaxtı, fibrinogen) üçün 

qan götürdükdən sonra itirilən qanın həcminə 3:1 nisbətində kristalloid məhlulu yeritmək  

 

Qadının АT, nəbz, tənəffüsün tezliyinə, diurez, huşuna nəzarət etmək. 



 

Sidik kisəsinin kateterizasiyası (B) 



 

Qadını isitmək (üstünü örtmək, nəm mələfəni quru ilə əvəz etmək). 



 

III-cü dövrün aktiv aparılması 

 



Uşaq doğulduqdan sonra birinci dəqiqə ərzində 10 vahid ə/d və ya 5 vahid v/d 

oksitosinin yeridilməsi (qarnı palpasiya edib digər uşağın olmamasına əmin 

olduqdan sonra). (A) 

 



Ciftin göbək ciyəsindən kontrol olunan traksiya vasitəsi ilə doğulması 

 



Uşaqlıq yığılana qədər onun xarici masajı


Yüklə 4,74 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin