Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas



Yüklə 0,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/5
tarix25.11.2016
ölçüsü0,71 Mb.
#60
1   2   3   4   5

 

 

 



Az

ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

26

 



                                                           

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



C

ədvəl 11. Ağız boşluğu kandidozunun müalicəsi 

Göb

ələk əleyhinə 

preparat 

Doza 

Q

əbul etmə 

tezliyi 

Q

əbul etmə 

üsulu 

Müalic

ənin 

müdd

əti 



sıra preparatlar 

Mikonazol 

Sormaq 

üçün 


h

əblər 


günd

ə 1 dəfə 

h

əbləri 


a

ğızda 


tam sorulana 

q

ədər 



saxlamalı 

7 gün 


v

ə ya 

Flukonazol (A)



2

 

100 mq 



günd

ə 2 dəfə 

3 gün 

ərzində, 



sonra günd

ə 

1 d



əfə 4 gün 

ərzində 


daxil

ə 

7 gün 



II 

sıra preparatlar 

İtrakonazol (B)

2

 

200-400  



Mq 

günd


ə 1 dəfə 

daxil


ə 

7 gün 


C

ədvəl 12. Kandidozlu vulvovaginitin müalicəsi 

Göb

ələk əleyhinə 

preparat 

Doza 

Q

əbul etmə 

tezliyi 

Q

əbul etmə 

üsulu 

Müalic

ənin 

müdd

əti 



sıra preparatlar 

Flukonazol (B)

3

 

100 mq 



bird

əfəlik 


daxil

ə 

bird



əfəlik 

Klotrimazol 

500 mq 

bird


əfəlik 

intravaginal 

bird

əfəlik 


II 

sıra preparatlar 

Ketokonazol (B)

2

 

200 mq 



günd

ə 2 dəfə 

daxil

ə 

3 gün 



Ketokonazol 

200 mq 


günd

ə 1 dəfə 

daxil

ə 

7 gün 



D

əstəkləyici terapiya 

Nistatin 

2-4 mln 

Vahid 


günd

ə 2 dəfə 

daxil

ə 

10 gün 



v

ə ya 

Flukonazol 

50-200 

Mq 


günd

ə 1 dəfə 

daxil

ə 

10 gün 



III 

sıra preparatlar 

Ketokonazol 

200 mq 

günd


ə 1 dəfə 

daxil


ə 

7-10 gün 

İtrakonazol 

100 mq 


günd

ə 1 dəfə 

daxil

ə 

7-10 gün 



 

27

 



 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



C

ədvəl 13. Qida borusu kandidozu və disseminə olunmuş 

kandidozun müalic

əsi 

Göb

ələk əleyhinə 

preparat 

Doza 

Q

əbul etmə 

tezliyi 

Q

əbul 

etm

ə üsulu 

Müalic

ənin 

müdd

əti 



sıra preparatlar 

Ketokonazol 

200-400 mq 

günd


ə 2 dəfə 

daxil


ə 

21 gün 


v

ə ya 

Flukonazol (A)

2

 

200-400 mq, 



3 günd

ən bir 


günd

ə 1 dəfə  daxilə, v/d 

14 gün 

II 

sıra preparatlar 

Amfoterisin B

∗ 

(B)

3

 



0,3-0,5 

mq/kq 


 

v/d 


10-14 gün 

v

ə ya 

İtrakonazol (A)

2

 

200-400 mq 



günd

ə 1 dəfə 

daxil

ə 

14 gün 



 

Qida 



borusunun kandidozu olan x

əstələrdə  flukonazol              

(50-100  mq),  itrakonazol  (100  mq) v

ə ya ketokonazol (200 mq) 

il

ə uzun müddətli terapiya aparmaq tələb olunur 



 

Əgər müalicə  effekt vermirsə  SHV  və  ya  SMV törətdiyi 



ezofaqitd

ən  şübhələnmək və  pasiyenti  ezofaqoskopiyaya 

gönd

ərmək lazımdır 



 

Candida glabrata,  C.krusei  v

ə  C.tropicalis  flukonazola  qarşı 

davamlı ola bilər. Buna görə də nümunələrin kultural müayinəyə 

gönd

ərilməsi vacibdir 



 

 

 

 

 

 



Az

ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

28

 



                                                           

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



Kriptokokk meningiti 

Kriptokokkozun 

ən çox rast gəlinən  təzahürü meningitdir. 

Ağciyər və  disseminə  olunmuş  kriptokokkoza  az rast gəlinir. 

Kriptokokk  meningiti 

İİV-infeksiyalı  insanlarda  göbələklərin 

tör

ətdiyi sistem xəstəliyidir.  



Kriptokokk meningitli x

əstə müalicə olunmazsa, onun orta yaşama 

müdd

əti 1 aydan azdır. 

Diaqnostika 

Ad

ətən, diaqnozun qoyulması çətinlik yaratmır. Müşahidə olunan 



simptomlar 

baş  ağrısı,  qızdırma,  ənsə  əzələlərinin  rigidliyi,  kəllə 

sinirl

ərinin zədələnməsi  simptomları,  huşun  itməsidir.  Lakin bəzən 



qızdırma və  ənsə  əzələlərinin  rigidliyi olmaya bilər.  Törədicini 

onurğa  beyni mayesindən  götürülmüş  və  sentrifuqadan  keçirilmiş 

çöküntül

ərin mikroskopik müayinəsi ilə  aşkar  etmək olar  (tuşla 

r

ənglənmə).  Yaxmada  qalın  kapsula  ilə  örtülmüş  maya  hüceyrələri 



görünür.  Dig

ər diaqnostika üsulu kriptokokk  kulturasının  alınması 

üçün onurğa beyni mayesinin əkilməsidir. 

Qiym


ətli diaqnostika üsulu  qanda və  ya  onurğa  mayesində 

kriptokokk antiqenin 

aşkarlanmasıdır. 

Müalic

ə  

Kriptokokk meningitinin müalic

ə sxemi Cədvəl 14-də göstərilib. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

29

 



 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



C

ədvəl 14. Kriptokokk meningitinin müalicəsi 

Göb

ələk əleyhinə 

preparat 

Doza 

Q

əbul etmə 

tezliyi 

Q

əbul 

etm

ə 

üsulu 

Müalic

ənin 

müdd

əti 



sıra preparatlar 

Amfoterisin

∗ 

(A)



3

 



5-ftorsitozin 

0,7-1,0 


mq/kq 

25 mq/kq 

günd

ə 1 dəfə 



 

günd


ə 4 dəfə 

v/d  


 

v/d 


14 gün 

Sonra flukonazol 



(A)

2

 



400 mq 

günd


ə 1 dəfə 

daxil


ə 

10 h


əftə 

Sonra flukonazol 



(A)

2

 



200 mq 

günd


ə 1 dəfə 

daxil


ə 

ömürlük 


II 

sıra preparatlar 

Amfoterisin

*

 B 


5-ftorsitozin 

0,7-1,0 

mq/kq 


25 mq/kq 

günd


ə 1 dəfə 

 

günd



ə 4 dəfə 

v/d  


 

v/d 


14 h

əftə 


v

ə ya 

Amfoterisin

*

 B (B)



2

 

0,7-1,0 



mq/kq 

günd


ə 1 dəfə 

v/d 


6-10 h

əftə 


v

ə ya (yüngül hallarda) 

Flukonazol (B)

2

 

400-800 mq 



günd

ə 1 dəfə 

daxil

ə 

10-12 h



əftə 

Sonra flukonazol 

200 mq 

günd


ə 1 dəfə 

daxil


ə 

ömürlük 


İkincili kimyəvi profilaktika və ya dəstəkləyici terapiya 

 



Ömürlük ikincili kimy

əvi profilaktika vacibdir:  bunun üçün 

flukonazol 200 mq daxil

ə, gündə 1 dəfə istifadə edilir (A)

2

 

 



Ömürlük  ikincili  kimy

əvi profilaktika üçün alternativ preparat: 

İtrakonazol 200 mq, gündə 1 dəfə (B)

1

 

 

İmmun 



sistemin 

funksiyası 

yaxşılaşdıqdan 

sonra                            

(CD4-limfositl

ər  >200/mkl) kimyəvi  profilaktikanın  davam 

etdirilm

əsi və ya kəsilməsinin xeyrinə konkret sübutlar yoxdur 

 

Metadonla 



əvəzedici  müalicə  alan pasiyentlərdə  metadonla 

flukonazolun 

qarşılıqlı təsirini yadda saxlamaq vacibdir 

 

 

 



Az

ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

30

 



                                                           

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



Histoplazmoz 

Histoplazmoz  –  Histoplasma capsulatum  göb

ələk  sporları  ilə 

n

əfəs alma nəticəsində  yaranan çox az-az rast gəlinən kəskin və  ya 



xronik infeksiyadır. Xəstələnmə riski immun sistemin vəziyyətindən 

v

ə  orqanizmə  düşmüş  törədicilərin  miqdarından  asılıdır.  Disseminə 



olunmuş  histoplazmozun  qarşısını  almaq  üçün  hüceyrə 

immunitetinin normal v

əziyyəti vacibdir. Kəskin histoplazmoz klinik 

şəklinə görə qrip xəstəliyini xatırladır: 

 

q



ızdırma 

 



i

ştahanın itməsi 

 

artralgiya  



 

mialgiya 



 

quru öskür



ək  

 



d

öş qəfəsində ağrılar 

Z

əifləmiş  immuniteti  olan  şəxslərdə  xəstəliyin ilkin əlamətləri 



üz

ə  çıxdıqdan  az  müddət sonra disseminə  olunmuş  histoplazmoz 

aşağıdakı simptomlarla özünü göstərir: 

 



ç

əkinin azalması 

 

a



ğız boşluğunun və dərinin zədələnməsi 

 



a

ğciyər simptomları 

 

qaraciy



ər, dalaq və limfa vəzilərinin böyüməsi 

 



a

ğzın  selikli  qişasında  kənarları  qalxmış  nekrozlaşmış  xoraların 

əmələ gəlməsi 

 



s

ərt  damağın  perforasiyası  və  yumşaq  toxumaların  ciddi 

z

ədələnməsi ola bilər 



Diaqnostika 

Diaqnoz  klinik 

şəklə əsasən göbələk kulturasının alınması və ya 

z

ədələnmiş  toxumaların  biopsiyası  nəticəsində  qoyula bilər. 



Histoplazmozun  k

əskin mərhələsində  döş  qəfəsinin rentgen 

müayin

əsi zamanı aşkar oluna bilər: 



 

y



ayılmış infiltrasiyalar 

 



kök

ətrafı limfa düyünlərinin böyüməsi 

 

a



ğciyərlərin aşağı payında vəzilər 

 

 

31

 



 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



Müalic

ə 

İmmun sisteminin normal vəziyyətində kəskin histoplazmoz öz-

özün

ə  keçir və  müalicəyə  ehtiyac olmur.  Zəifləmiş  immunitetli 



x

əstələrlə müalicə sxemi Cədvəl 15-də göstərilib. 



C

ədvəl 15. Histoplazmozun müalicəsi 

Göb

ələk əleyhinə 

preparat 

Doza 

Q

əbul etmə 

tezliyi 

Q

əbul 

etm

ə 

üsulu 

Müalic

ənin 

müdd

əti 

Amfoterisin

 B (A)



2

 

0,7-1,0 



mq/kq 

günd


ə 1 dəfə 

v/d 


10 gün 

Birinci kursdan sonra davamedici müalic

ə  kursu  aparılır  (3 ay 

ərzində, CD4 səviyyəsi >100/mkl-dək bərpa olunandan sonra) 

 

İtrakonazol 200 mq daxilə gündə 2 dəfə (B)



2

 



 

Flukonazol 200 mq daxil

ə gündə 2 dəfə  

 



Amfoterisin

*

 B 1mq/kq venadaxili h



əftədə 1 dəfə 

Alternativ sxem: itrakonazol 200 mq daxil

ə gündə 3 dəfə - 3 gün, 

sonra 200 mq daxil

ə həftədə 2 dəfə, 12 həftə ərzində (yemək vaxtı, 

turş içki ilə içməli). 



Kapoşi Sarkoması (KS) 

KS-nin tör

ədicisi  Kapoşi  sarkoması  ilə  assosiasiya  olunmuş 

herpes virusu kimi tanınan insanın 8-ci tip herpes virusudur. Kapoşi 

sarkomasına  şübhə  yaradan bütün pasiyentlər onkoloqun 

müayin


əsinə  və  ehtiyac olarsa, onkoloji klinikaya göndərilməlidir. 

İmmunçatışmazlığı  olan  İİV-li xəstələrdə  İİV-siz insanlarla 

müqayis

ədə  KS-i  daha  ağır  disseminə  olmuş  tendensiya  və  tez 



proqressivl

əşmə ilə keçir.  



Diaqnostika 

Diaqnoz  klinik  şəklə  əsaslanaraq və  yoluxmuş  toxumalardan 

götürül

ən bioptatların histoloji müayinəsi əsasında qoyulur. 



Klinik simptomlar: 

 



Z

ədələməyə  bədənin bütün nahiyələrində  və  selikli  qişalarında 

rast g

əlinir. Dəri elementləri  hiperpiqmentasiyalı,  göyümtül və 



 

Az



ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

32



 

                                                           

 

 

 



 

 

 



Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy


ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v



ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



qabarıq papula və ya düyünlər kimi özünü göstərir ki, bunlar da 

limfostazla  müşayiət  olunur.  Sistemli  yoluxma  zamanı  damaq, 

m

ədə-bağırsaq sistemi və limfa vəziləri də qoşulur 



 

KS-nin elementl



ərinə  sərt damaqda, bəzən dildə  və  boğazda, 

badamcıqlarda  da  rast  gəlmək olur. Elementlər  qabarıq  papula 

şəklində və ağrısız olur. Bəzən iri ölçülü elementlər və ayaqcıqlı 

elementl


ərə də rast gəlmək olur 

 



KS-d

ə  ağciyərlərin zədələnməsi  infiltrativ  xarakter  daşıyır  və 

plevral ekssudat il

ə müşayiət olunur; tez-tez tənəffüs çatışmazlığı 

inkişaf  edir.  KS-ni  İİV-li xəstələrdə  rast gəlinən bakterial 

anqiomatoz (tör

ədicisi  Bartonella spp.) ilə  diferensial diaqnoz 

aparmaq lazımdır 



Müalic

ə  

KS onkoloji x

əstəlikdir və  onkoloq  tərəfindən müalicə 

olunmalıdır.  Lokalizə  olunmuş  formalarda  şüa  terapiyasından, 

generaliz

ə  olunmuş  formalarda  sitostatik  kimyəvi terapiyadan 

istifad

ə olunur. 



Aşağıdakı sitostatik preparatlardan istifadə oluna bilər: 

 



monoterapiya m

əqsədi ilə liposomlu Doksorubisin  

 

Bleomisin



 



 

Vinkristin

*

 



 

Daunorubisin

*

 



 

Vinblastin

*

 



 

Etopozid 

Remissiya ç

ətinliklə  əldə  edilir,  tez-tez residivlər  müşahidə 

olunur. Lokaliz

ə  olunmuş  törəmələri cərrahi yolla, lazer və  ionizə 

olunmuş  şüalardan,  maye  azotdan  (residiv  daha  tez-tez  müşahidə 

olunur) istifad

ə  etməklə  götürmək olar. Adətən, KS  ARV terapiya 

fonunda 


əlavə  müalicə  metodları  olmadan  da  müalicə  olunur. 

Effektiv ART fonunda KS elementl

ərinin proqressivləşməsi  baş 

vermir v


ə tədricən itir. 

 

 

 



Az

ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri

 

33

 



                                                           

 

 



 

 

 



 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



Uşaqlıq boynu xərçəngi 

 



Uşaqlıq  boynu  xərçəngi  dünyada  qadın  ölümünə  səbəb olan ən 

geniş  yayılmış  xəstəliklərdən biridir. Yeni xəstələnmələrin  sayı 

ild

ə orta hesabla 500000-ə bərabərdir 



 

Genital  sistemin  aşağı  şöbələrinin,  uşaqlıq  boynu  da  daxil 



olmaqla, x

ərçəng və  xərçəng önü xəstəliklərinin  əmələ 

g

əlməsinin aparıcı etioloji agenti insanın papilloma virusu hesab 



edilir 

 



İİV-li qadınlarda servikal intraepitelial neoplaziya yaranma riski 

5-10 d


əfə  yüksəkdir.  Uşaqlıq boynundan  götürülən Papanikolau 

(Pap-yaxma) üsulu il

ə  rənglənmiş  yaxmanın  sitoloji  müayinəsi 

İİV-ə yoluxmuş qadınların 20-40% -də dəyişikliyi təsdiq edir 



Diaqnostika 

Diaqnozun  qoyulması  zamanı  İİV-infeksiyalı  qadınlarda 

ginekoloji v

ə  sitoloji müayinənin (Pap-yaxma)  aparılması  vacibdir. 

Müayin

ə 6 aydan sonra təkrarlanır və sonralar ildə 1 dəfə aparılır (B)



3



Qeyri-H



ockins limfoması (QHL) 

QHL-

ə  (adətən, B-hüceyrəli, nadir hallarda T-hüceyrəli) 

immunçatışmazlığı  olan  İİV-ə  yoluxmuş  insanlarda  tez-tez rast 

g

əlinir, lakin onun əmələ  gəlməsi CD4-limfositlərin  sayından  asılı 



deyil. 

Limfomaların  patogenezində  virusların,  xüsusən  Epşteyn-Barr 

virusunun 

əsas rol oynadığını hesab edirlər. 

QHL-ni

n  şiş  hüceyrələrinə  orqanizmin hər yerində  daha çox 



limfa v

əzilərində  və  əzələlərdə, həmçinin qaraciyərdə, dalaqda, 

ağciyərlərdə, ürəkdə,  baş  beyində, mədə-bağırsaq  sistemində  rast 

g

əlinə bilər. Sümükdə nisbətən az rast gəlinir. 



 

Simptomlar müxt



əlif ola bilər: 

 



Böyümüş limfa düyünləri müxtəlif nahiyələrdə əllənə bilər 

 



X

əstələr tez-tez (həmişə  yox)  qızdırmadan,  arıqlamaqdan, 

halsızlıqdan şikayət edirlər 

 



X

əstəliyin mərhələsini (I-IV) təyin etmək üçün müxtəlif 

müayin

ələr aparılmalıdır: KT, sümük iliyinin biopsiyası, onurğa 



34

 

 



 

 

 



 

 

Klinik protokol Az



ərbaycan Respublikas

ı S


əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi


yy

ə v


ə 

İslahatlar M

ərk

əzind


ə haz

ırlanm


ış

r. 



beyini  mayesinin  alınması  üçün  lyumbal  punksiya  və 

qastroskopiya 

 

Diaqnoz  böyümüş  limfa  düyünündən  götürülmüş  bioptatın 



histoloji müayin

əsinin müsbət nəticəsi əsasında qoyulur 



Yüklə 0,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin