Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Berkitt l imfoması Berkitt l imfoması İİV-infeksiyası ilə assosiasiya edilmiş QHL-ni
n yarım qrupuna aiddir. Onlar pasiyentlərdə nəzərə çarpan immunçatışmazlıq inkişaf etməmişdən əvvəl müşahidə edilə bilər. Şişlərin bu tipi Epşteyn-Barr virusu ilə assosiasiya edilir.
Diaqnoz limfa düyünü v ə şişin bioptatlarının dəqiq histoloji müayin
ələrinə əsaslanır. Bütün növ limfomaların (QHL, Berkitt və MSS) müalicəsi ►
QHL-d ə 6 kurs (tam remissiyanı əldə etmək üçün) CHOP (siklofosfamid, hidroksidaunomisin (doksorubisin), prednizolon) (CHOP - cyclophosphamide, hydroxydaunomycin (doxorubicin), and prednisolone chemotherapy regimen) kimy əvi terapiya sxemi il ə aparılan kimyəvi müalicə effektlidir:
ə daxilə gündə 1 dəfə 5 gün ərzində
Vinkristin * (Onkovin), 1,4 mq/m 2 /günd
ə (maksimal doza – 2 mq/günd ə) 1 dəfə müalicənin 1-ci günündə
Siklofosfamid, 750 mq/m 2 /günd ə 1 dəfə müalicənin 1-ci gününd
ə
Doksorubisin (hidroksidaunomisin), 50 mq/m 2 /günd ə 1 dəfə müalic
ənin 1-ci günündə Növb
əti kurs hər 21-ci gündən bir başlamalıdır (22-ci gün növb
əti kursun 1-ci günü hesab olunur). ►
ART il ə birgə aparılan EPOCH (etopozid, prednizolon, vinkristin ∗ , siklofosfamid, daunorubisin * v
ə ya doksorubisin) (EPOCH etoposide, prednisolone, Onconvin (vincristine), cyclophosphamide and hydroxorubicin (doxorubicin) a chemotherapy regimen) kimy əvi terapiya sxemlərinin effektivliyi ∗
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
35
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. mü əyyən edilmişdir. Bu sxemin əsasını fasiləsiz v/d 96 saat ərzində (4 gün) aparılan 6 kurs müalicə təşkil edir
Etopozid, 50 mq/m 2 /günd ə (mərkəzi venoz kateterlə)
Doksorubisin, 10 mq/m 2 /günd ə (mərkəzi venoz kateterlə)
Vinkristin ∗ , 0,4 mq/m 2 /günd
ə, maksimal doza 2 mq/həftədə (m ərkəzi venoz kateterlə)
Siklofosfamid, 375 mq/m 2 /günd
ə, v/d 1 dəfə müalicənin yaln
ız 5-ci günündə (bolyus v/d inyeksiya)
Prednizolon, 100 mq/günd ə müalicənin 1-5-ci günlər daxilə günd ə 1 dəfə 6 kurs bit ənə qədər kurslar 21 gün fasilə olmaqla t əkrarlanmalıdır. ►
Berkitt limfomasında analoji müalicə sxemləri (CHOP və ya EPOCH) istifad ə olunur ►
Berkitt limfomasında kimyəvi müalicədən sonra şişin ilkin ocaq nahiy
əsinə şüa terapiyası təyin olunur ►
QHL-nin kimy əvi müalicəsi CD4-limfositlərinin sayından asılı olmayaraq t əyin oluna bilər, amma uzun müddətli remissiyaya nail olmaq üçün ART-ni erk ən başlamaq zəruridir (kimyəvi müalic ə zamanı hətta CD4-limfositlərinin sayı 350/mkl yuxarı olduqda) bel ə ki, ART təyin edilməsə, QHL tez-tez residiv verir ►
in limfomasında (metastazlar) sitostatik və steroidlərlə kimy
əvi müalicə fonunda başın şüalanması tövsiyə olunur ►
MSS-ni n birincili limfomasında başın şüalanması effektliyi klinik t əcrübə ilə təsdiq olunmuş yeganə müalicə üsulu hesab olunur. Pasiyentl ərin
əksəriyyətində diaqnoz qoyulan zaman CD4-limfositl ərin sayı <50/mkl olur. Remissiyanı uzatmaq üçün ART yegan ə əlavə faktor hesab olunur (A) 2 . Sitostatiksiz ART-nin effektivliyi haqda bir neç ə məlumat əldə olunub və hesab edilir ki, o, mümkün q ədər erkən təyin olunmalıdır
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
36
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Sinir sistemi x əstəlikləri (ensefalopatiya, vakuolyar miyelopatiya) İİV-in sinir sisteminə daxil olması ensefalopatiya, miyelopatiya v ə periferik neyropatiyalara gətirib çıxarır. İİV-infeksiyası zamanı çox saylı nevroloji sindromlar meydana çıxır, onlardan: ►
b aş-beyin maddəsinin atrofiya və degenerasiyası ►
►
b eyinciyin atrofiyası ►
vakuolyar miyelopatiya ►
üz sinirinin iflici ►
Qiyen-Barre sindromu ►
a ğrı sindromu ilə müşayiət olunan periferik neyropatiya MSS-ni, h əmçinin çoxsaylı bakterial, virus və göbələk Oİ z ədələyə bilər (“Kriptokokk meningiti” bölməsinə bax). Toksoplazmoz İnkişaf etmiş ölkələrdə toksoplazmoza İİV-infeksiyalı pasiyentl ərdə daha tez-tez rast gəlinir. O, baş-beyində çoxsaylı iltihabi ocaqların inkişaf etməsinə gətirib çıxarır. İİV-lə yaşayan insanlarda toksoplazmoz əsasən ensefalit və ya disseminə olunmuş infeksiya kimi özünü göst ərir.
►
Pasiyentd ə aşağıdakı klinik əlamətlər aşkar olunduqda, t oksoplazmoza şübhələnmək olar:
huşun pozulması
qızdırma
qıcolmalar
başağrı
ocaqlı nevroloji simptomlar (tormozlaşma, kəllə sinirlərinin iflic v ə parezləri, hərəkətin koordinasiyasının pozulması, görm ə sahələrinin itməsi, afaziya) ►
Baş-beyin qabığının diffuz zədələnməsi əlamətləri olan pasiyentl ərdə məhəlli simptomatika xəstəlik proqressivləşdikcə əmələ gəlir ►
KT v ə MRT köməyi ilə pasiyentlərin baş beynində çoxsaylı üzükvari ocaqlar aşkar etmək olar 37
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. ►
Əgər KT və MRT əlçatmazdırsa, onda toksoplazmanın diaqnozunu qoymaq üçün Toxoplasma gondii qarşı anticisimləri (IgG) aşkar edən seroloji testlər kömək edir (B) 2
►
Serebral toksoplazmozlu pasiyentl ərin çoxunda Toxoplasma gondii il ə törədilən keçirilmiş infeksiyasının seroloji əlamətləri t əyin edilir (IgG) (B) 2
► Toksoplazmoza şübhələndikdə sınaq müalicəsi təyin olunur ►
zaman baş beynin biopsiyasının aparılması nəzərdən keçirilir ►
Diaqnoz biopsiyada alınmış baş-beyin toxumasının histoloji müayin
əsi ilə təsdiq olunur Müalic ə Toksoplazmozun müalic əsi Cədvəl 16-da göstərilib.
Pirimetamin ∗ (A) 2
200 mq 1 d əfə
(z ərbəli doza) daxil ə
əfəlik sonra
Pirimetamin * + Fol turşusu + Sulfadiazin 25 mq v ə ya 50 mq günd ə 3 dəfə günd ə 2 dəfə daxil ə 6-8 h əftə 15 mq
günd ə 1 dəfə daxil ə
əftə 1 q
günd ə 4 dəfə daxil ə
h əftə C ədvəl 16-da göstərilən sxemdə sulfadiazini aşağıda göstərilən preparatların biri ilə əvəz etmək olar:
ə ya daxilə gündə 4 dəfə 6 həftə ərzində
Azitromisin, 1200 mq daxil ə gündə 1 dəfə 6 həftə ərzində
Klaritromisin, 1 q daxil ə gündə 2 dəfə 6 həftə ərzində
* , 750 mq daxil ə gündə 4 dəfə 6 həftə ərzində (C) 3
►
B əzi xəstələrə kəskin infeksiyanın müalicəsi üçün çox uzun müdd
ətli intensiv kurs müalicəsi tələb olunur. Uzun müddətli müalic
ə haqda standart tövsiyələr yoxdur: klinik göstəricilərə və ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
38
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. KT-nin n əticələrinə (əgər bu müayinə aparmaq mümkün olubsa) əsaslanaraq digər müalicə kursuna keçmək qərarı qəbul edilir ►
İkincili profilaktika üçün kəskin toksoplazmozun müalicəsində istifad
ə olunan effektiv sxemlərin tərkibində olan preparatların yarı dozası istifadə olunur; CD4-limfositlərin sayı 3 ay ərzində >200/mkl s əviyyəsində qalana qədər müalicə davam etdirilir (A) 3
ə Herpes Virusu (SHV) ilə törədilən infeksiyalar Klinik t
əcrübədə SHV infeksiyasına tez-tez rast gəlinir. Herpesin ilkin t
əzahüründən sonra çoxsaylı residivlərə rast gəlinir. İmunnodefisitili pasiyentlərdə herpetik zədələnmələr daha geniş və daha uzun müdd ət persistə olur; infeksiyanın disseminasiyası mümkündür. SHV, h əmçinin meningit və meninqoensefalit törədə bil ər. Diaqnostika ►
SHV infeksiya sının diaqnozu, adətən, tipik klinik təzahürlər (ağız ətrafında, burun qanadlarında, dodaq və/və ya cinsiyyət üzvl
ərində yerləşən vezikulalar və ağrılı səthi eroziyalar) əsasında qoyulur ►
diaqnozunu qoymaq ç ətindir. Xüsusi müayinə metodları tələb oluna bil ər: hüceyrə kulturasında virusun aşkarlanması, imunnoblottinq, monoklonal anticisiml ərlə
düz imunnofluoressensiya üsulu ►
ə törədilmiş ensefalit, KT-də görünə bilən, baş-beynin çoxsaylı zədələnmə ocaqlarını yaradır Müalic ə SHV
infeksiyasının müalicəsi Cədvəl 17, 18, 19 və 20-də göst
ərilib 39
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 17. SHV infeksiyasının müalicəsi: yüngül forma Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə daxil ə
v ə ya Famsiklovir 250 mq günd
ə 3 dəfə daxil
ə 7-10 gün v ə ya Valasiklovir (B) 3
günd ə 2 dəfə daxil ə
C ədvəl 18. SHV infeksiyasının müalicəsi: residivlər Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir 800 mq günd
ə 5 dəfə daxil
ə 7-10 gün v ə ya Famsiklovir 500 mq günd
ə 3 dəfə daxil
ə 7-10 gün v ə ya Valasiklovir 1 q günd
ə 2 dəfə daxil
ə 7-10 gün C ədvəl 19. SHV-infeksiyasının müalicəsi: ağır forma Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə v/d 7-10 gün v ə ya Valasiklovir 1 q günd
ə 2 dəfə daxil
ə 7-10 gün C ədvəl 20. SHV-infeksiyasının müalicəsi: daxili üzvlərin z ədələnməsi ilə gedən ağır forma Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə v/d 14-21 gün II sıra preparatlar Foskarnet ∗ (asiklovir ə davamlılığa şübhə olduqda) (A) 3
40-60 mq/kq
günd ə 3 dəfə v/d 14 gün
∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
40
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. K əmərləyici dəmrov (Varisella-Zoster virusu) ►
K əmərləyici dəmrov virusu yaradan birincili infeksiya çox vaxt generaliz ə olunmuş formada keçir ►
v ə simptomu qeyd olunmur, uşaqlarda isə birincili infeksiya su çiç əyi xəstəliyini törədir ►
Virus ill ərlə onurğa beyninin qanqliyalarında yatmış vəziyyətdə qalır ►
ər bir immundefisit halında virus aktivləşir, çoxalmağa başlayır v ə sinir boyu dermatom hüdudlarında dəri örtüyünün z ədələnməsini yaradır ►
ə olunmuş forma dəri örtüyünün, sinir sisteminin, ağciyərlərin və selikli qişaların zədələnməsi ilə inkişaf edə bilər ►
neç ə dermatomun geniş və residivləşən zədələnməsilə və çox şiddətli ağrılar, zəiflik ilə müşahidə olunur
Ad ətən, diaqnoz xəstəliyin klinik gedişatına əsasən qoyulur. Müalic ə K əmərləyici dəmrovun müalicəsi Cədvəl 21 və 22-də göstərilib. C ədvəl 21. Kəmərləyici dəmrovun müalicəsi (bir dermatomun hüdudu) Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir (B) 3
günd ə 5 dəfə daxil ə
ə ya z ədə quruyanad ək
v ə ya Famsiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə daxil ə
41
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 22. Dəri örtüyünün, gözlərin və daxili orqanların z ədələnməsi ilə dissiminə olunmuş kəmərləyici dəmrovun müalic əsi Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Asiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə v/d 7-10 gün v ə ya Famsiklovir (B) 3
günd ə 3 dəfə daxil ə
II sıra preparatlar Foskarnet ∗ (B) 3
60 mq/kq v ə ya
40 mq/kq günd
ə 2 dəfə günd
ə 3 dəfə v/d
7-10 gün ►
K əmərləyici dəmrovun daha çox rast gəlinən və ağır keçən fəsadı postherpetik nevralgiyadır. Postherpetik nevralgiya sinir boyu bir dematom hüdudlarında çox şiddətli ağrılar yaradır və xəstəni halsız edir ►
Ağrıları götürmək üçün qeyri steroid iltihab əleyhinə vasitələr t əyin edilir ►
Əgər qeyri-steroid iltihab əleyhinə vasitələr kömək etmirsə amitriptilin, karbamazepin v ə ya fenitoin * t
Sitomeqalovirus (SMV) infeksiyası İmmundefisiti olan şəxslərdə sitomeqalavirus (SMV) çoxsaylı orqan v ə sistemləri zədələyə bilər. Təzahürləri: ►
SMV koliti zamanı qızdırma və diareya ►
SMV pnevmoniya zamanı təngnəfəslik ►
SMV retinit zamanı korluq ►
a ğız boşluğunda ağrılı xoraların əmələ gəlməsi və qida qəbulunun ç ətinləşməsi Diaqnostika Daha tez-tez z ədələnmə gözün tor qişasında yerləşir. Diaqnoz oftalmoloq t ərəfindən qoyulur. ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
42
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Müalic ə SMV retinitin, h əmçinin SMV mənşəli mədə-bağırsaq və MSS infeksiyalarının
müalic
əsi Cədvəl 23, 24 və 25-də göstərilib. C ədvəl 23. SMV retinitin, həmçinin SMV mənşəli mədə-bağırsaq v ə MSS infeksiyalarının müalic əsi (birinci sıra preparatlar) Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Qansiklovir (A) 3
günd ə 2 dəfə v/d 2-3 h
əftə İkincili profilaktikada uzun müddətli Qansiklovir – gündəlik 5 mq/kq vena daxilin ə yeridilməyi tələb olunur (A) 2 .
ədvəl 24. SMV retinitin, həmçinin SMV mənşəli mədə-bağırsaq v ə MSS infeksiyalarının müalicəsi (ikinci sıra preparatlar) Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etm ə üsulu Müalic ənin müdd əti II sıra preparatlar Foskarnet ∗
günd ə 2 dəfə v/d 3 h
əftə İkincili profilaktika üçün foskarnetlə * uzun müdd ətli müalicə günd
əlik 90 mq/kq v/d tələb oluna bilər. C ədvəl 25. SMV retinitin ikincili profilaktikası Virus əleyhinə preparat Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra preparatlar Qansiklovir (göz daxili implantant) (A) 3 + Valqansiklovir (ikinci gözd
ə infeksiyanın əmələ gəlməsinin qarşısını almaq m əqsədi ilə) (B) 3
900 mq günd ə 1 dəfə daxil ə
ərzində CD4-lim-
fositl ərin
sayı >100- 150/mkl
olana q ədər
CD4-limfositl ərin sayı 100-150/mkl təşkil etdikdə, 6 aydan sonra ikincili profilaktikanı dayandırmaq olar.
∗ Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri 43
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Epşteyn-Barr virusu ilə yaranan infeksiya ►
Herpes viruslar ail əsinə aid olan Epşteyn-Barr virusu ilə yaranan infeksiya h əm İİV-lə yaşayan insanların arasında, həm də İİV- infeksiyası olmayan insanlar arasında yayılmışdır ►
İİV-lə yaşayan insanların ağız, udlaq möhtəviyyatında virus d ənəciklərinin sayı və əks cisimciklərin titri İİV-infeksiyası olmayan insanlarla müqayis ədə daha yüksəkdir ►
ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyası
limfoidli interstisial pnevmoniti
QHL
Berkitt limfoması
burun-udlaq x ərçəngi Ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyası ►
Ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyasına İİV-lə yaşayan insanlarda v ə orqanları trasplantasiyasından sonra
imunnsupressiyası olan bəzi pasiyentlərdə də rast gəlinir ►
Bu ağız boşluğunun selikli qişasının, daha çox dilin yan t ərəflərində xoşxassəli ağ qabarıq və qırışıqlı ərp şəklində z ədələnməsidir ►
boşluğunun kandidozu ilə səhv salırlar, ona görə ki, pasiyentlərdə bu x
əstəliklər çox vaxt yanaşı olur ►
Ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyasının spesifik müalicəsi yoxdur. Ad ətən, ağız boşluğunun gigiyenasına daha mükəmməl riay
ət edilməsi tövsiyə olunur Limfoidli interstisial pnevmonit ►
Limfoidli interstisial pnevmoniti əsasən uşaqlarda olur, lakin ona İİV-lə yaşayan böyüklərdə də rast gəlinir ►
Ağciyərlərdə diffuz interstisial infiltratlar xasdır, onları TB və PSP-nin t əzahürlərinə oxşatmaq olar. Lakin limfoidli interstisial pnevmonitd ə pasiyentlərin əksəriyyətində ağciyərin ağır z ədələnməsinin əlamətləri olmur ►
Limfoidli interstisial pnevmonitd ə spesifik müalicə yoxdur 44
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Ümumi simptomlar Ağız boşluğunun zədələnmələri İİV-infeksiyalı pasiyentlərdə kandidozdan əlavə ağız boşluğunun bir sıra digər xəstəlikləri də mövcuddur. Onlardan bir neçəsi Cədvəl
əks olunub. C ədvəl 26. İİV-infeksiyalı xəstələrdə tez-tez rast gəlinən ağız boşluğunun xəstəlikləri X əstəlik Klinik təzahürlər Müalic ə Qinqivit Hiperimiya, damaq
ların ödemi v ə qansızması Metronidazol 400 mq günd ə 2 dəfə (7 gün) v ə ya
Eritromisin 500 mq günd ə 4 dəfə (7 gün) Pioreya Diş-damaq ciblə- rind ə irinin yığıl- ması H ər qida qəbulundan sonra ağız boşluğunun ilıq duzlu su ilə yaxalanması. Gündə 2 dəfə dişlərin təmizlənməsi Periodontit Damaq
ların qanaxması, dişlərin düşməsi, xoraların əmələ gəlməsi Amoksisilin 500 mq günd ə 3 dəfə v ə ya
Metronidazol 200 mq günd ə 3 dəfə (5 gün) Ağız boşluğunun sanasiyası Xlorheksidin m əhlulu ilə ağız boşluğunun yaxalanması Aftoz xoralar
İrinli ekssudatlı xo- ralar, qansızmalar Ağız boşluğunun əsaslı gigiyenası, steroidl
ərin yerli istifadəsi Stomatit Gigiyena qayda- larına riayət edil- m əməsi və anaerob bakteriyaların ya- yılması nəticəsində əmələ gələn ağız boşluğu selikli qişa- sının iltihabı H ər qida qəbulundan sonra ağız boşluğunun ilıq duzlu su ilə yaxalanması. Gündə 2 dəfə dişlərin təmizlənməsi Xeylit İltihab, hiperimiya, dodaqların solğunluğu A, B v ə C qrup vitaminləri, ağız boşluğunun gigiyenası İkincili sifilis Sulanan papula v ə xoralar, ağız kün- cünd ə enli kondi- lomalar Benzatinbenzilpenisillin 2,4 mln ə/d həftədə 1 d
əfə (3 həftə ərzində) v ə ya Doksisiklin 100 mq günd ə 2 dəfə (28 gün) v ə ya
Eritromisin 500 mq günd ə 4 dəfə (28 gün) 45
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. D əri və dırnaq xəstəlikləri Dermatomikozlar D əri örtüyünün göbələk zədələnmələrinə (dermatomikozlar) həm imunndefisitili pasiyentl ərdə, həm də immuniteti normal vəziyyətdə olan pasiyentl ərdə rast gəlinir. ►
ətən, səpgilər qaşınma ilə müşayiət edilir ►
S əpgilər bədənin hər bir hissəsində yerləşə bilər Diaqnostika Tör
ədicini dəri sıyrıntısının mikroskopiyası zamanı aşkar etmək olar.
Müalic ə Dermatomikozların müalicəsi Cədvəl 26-də göstərilib. C ədvəl 27. Dermatomikozların müalicəsi Göb ələk əleyhinə dərman Doza Q əbul etm ə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra dərmanlar Mikonazol
günd
ə 3 dəfə yerli
21 gün v ə ya Klotrimazol
günd
ə 3 dəfə yerli
21 gün II sıra dərmanlar Ketokonazol 200 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 1-3 ay
v ə ya İtrakonazol 100 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 1-3 ay
Onixomikozlar Onixomikoz - d ırnaqların rənginin dəyişilməsi, deformasiyası və sınması ilə müşayiət olunan göbələk xəstəliyidir. Diaqnostika Diaqnoz, ad ətən, klinik əlamətlər əsasında qoyulur. Dırnağın daxili s
əthindən götürülmüş və kalium hidroksidilə işlənmiş materialın mikroskopiyası törədicinin aşkarlanmasına imkan yaradır. Müalic ə Onixomikozların müalicəsi Cədvəl 28-də göstərilib. 46
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. C ədvəl 28. Onixomikozların müalicəsi Göb ələk əleyhinə d ərman Doza Q əbul etmə tezliyi Q əbul etmə üsulu Müalic ənin müdd əti I sıra dərmanlar Terbinafin 250 mq günd
ə 1 dəfə daxil
ə 6 h
əftə (əl dırnaqlarının z ədələnməsi halında), 12 h əftə (ayaq dırnaqlarının zədələnməsi halında) v ə ya İtrakonazol 200 mq gündə 2 dəfə daxil ə
1 h əftə ərzində hər ay (2 ay müdd ətində)
Ayaq dırnaqlarının z ədələnməsi; 1 h əftə ərzində hər ay (3-4 ay müdd ətində)
Seboreyalı dermatit Seboreyalı dermatitə tez-tez İİV-lə yaşayan şəxslərdə rast g əlmək olur. Ehtimal olunur ki, bu xəstəliyi törədən Pityrosporum ovale göb ələyidir (digər adı – Malasezia furfurdur). Pulcuqlarla örtülmüş eritematoz (al qırmızı) səpgilər xəstəliyin səciyyəvi əlamətləridir. İİV-li şəxslərdə zədə sahəsi daha geniş, əlamətlər daha uzun müdd ət müşahidə olunur və daha tez-tez təkrarlanır (residiv verir).
Diaqnoz klinik şəklin əsasında qoyulur. Səpgilərin, adətən, yerl
əşməsi: ►
sif ətdə
►
burun d əliklərinin ətrafında ►
burun dodaq qırışlarında ►
qaşlar nahiyəsində ►
başda (tüklü hissədə) ►
sin ədə
►
qoltuqaltı çuxurlarda ►
b ədənin yuxarı hissəsində 47
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. ►
cinsiyy ət orqanları sahəsində Diaqnoz d əridən alınmış qaşıntıda göbələk elementlərinin aşkarlanması əsasında qoyulur. Müalic ə ►
Pulcuqlardan azad olmaq m əqsədilə zədəli sahəni tez-tez yumaq m əsləhət görülür ►
Selen sulfid t ərkibli şampunların tətbiqi yaxşı nəticə verir ►
Hidrokortizonun 1%-li m əlhəmi yaxud kreminin yerli applikasiyası (zədə üzərinə yayılması) daha səmərəli görünür ►
El əcə də Ketokonazolun 2%-li krem şəklində istifadəsinin s əmərəliyi təsdiqlənmişdir Qoturluq Qotur
luğun törədicisi Sarkoptes skabei gənəsidir. Dişi gənəsi d əriyə daxil olaraq, onun içində zahirən dəri üzərində bir qədər yüks ələn xətvari çapıqlara bənzəyən, ölçüsü bir neçə santimetrədək uzanan yollar açır. ►
İlk dəfə yoluxmada qoturluğun əlamətləri 2-6 həftə ərzində görünm
əyə bilər ►
İnsan orqanizmi gənə ifrazatlarına qarşı sensibilizə
olun duğundan, sonrakı yoluxmalarda xəstəlik özünü 1-4 gün ərzində büruzə verir ►
əri altında gənənin açdığı yollar səpgilər əmələ gətirir, onların, ad ətən, yerləşməsi:
əllərdə, əsasən barmaqarası sahələrdə
dirs ək, diz, bilək oynaqlarının bükülmə səthlərində
bazu önl ərinin dirsək tərəflərində
ət üzvündə
süd v əzilərində
əklərdə ►
B əzi pasiyentlərdə qoturluq yolları və gənələr az miqdarda olduğundan, onları aşkarlamaq çətin olur ►
Şiddətli qaşınmalar, xüsusən də gecələr səciyyəvidir. Qaşınma bütün b
ədən səthinə yayılır, hətta gənələr olmayan yerlərə də 48
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. ►
Z əif immunitetli şəxslərdə xəstəliyin daha ağır formasına - Norveç qotur luğuna rast gəlinir. Qoturluğun bu formasında vezikulyar s əpgilərin, dəri üzərində qalın qabıqların, çoxsaylı g ənələrin olmasına baxmayaraq, qaşınma zəif təzahür edir ►
X əstəliyin fəsadları, qaşınma nəticəsində dəridə əmələ gələn z ədələrə ikincili infeksiyanın düşməsilə əlaqədardır Diaqnostika Diaqnoz d əridə səpgilər və qotur yollarının aşkarlanması əsasında qoyulur. Mikroskopiya üçün z ədələnmiş dəridən götürülmüş materialda h əm gənəni və həm də onun yumurtalarını görmək mümkündür. Müalic ə ►
1%-li Lindan ∗
(losyon, krem, şampun, məlhəm, toz) seçim preparatı kimi tətbiq olunur.
Preparat bütün b ədən səthinə vurulur (boğazdan ayaq barmaqlarınadək) və 24 saat böyük yaşlılarda, 8 saat is ə uşaqların üzərində saxlanılır, sonra isə yuyulur. Müalic ə üçün bir dəfə sürtmə kifayət edir ►
El əcə də 1%-li Permetrin səmərəlidir (krem, məlhəm, losyon). Preparat z ədələnmiş dəri üzərinə çəkilir və 8 saatdan sonra yuyulur
►
Hamil ə, uşaq əmizdirən qadınlara, eləcə də 2,5 yaşadək uşaqlara Lindan v
ə Permetrin istifadəsi əks-göstərişlidir ►
İmmunçatışmazlığı olan pasiyentlərdə Norveç qoturluğunun müalic
əsində 200 mkq/kq dozasında 1 dəfə daxilə İvermektin *
preparatının qəbulu kifayət edir ►
Müalic ə bütün ailə üzvlərinə və cinsi partnyorlara göstərişlidir. ►
amaşırı, dəsmallar isti suda yuyularaq qurudulur və ütül
ənir ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
49
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Stafilokoklu follikulit ►
Follikulit - tük follikullarında yerləşən dəri infeksiyasıdır ►
inkişaf edir ►
Tör ədici qismində adətən Staphylococcus aureus bəzən də digər mikroorqanizml ər aşkarlanır Diaqnostika ►
Diaqnoz klinik əlamətlər əsasında qoyulur ►
ədələr, adətən, çoxsaylı kiçik (5 mm kiçik diametrli) qızarmış (hiperemiyalı) mərkəzi ola bilsin irinlənmiş follikul şəklində t əzahür olunur ►
Z ədələnmiş folikullar, adətən, bir yerdə əmələ gəlir və qaşınma il ə müşayiət olunur Müalic ə Antibiotikl ər – sefaleksin və ya kloksasillinin ∗ günd ə 4 dəfə 500 mq dozada 7-21 gün müdd ətdə daxilə qəbul edilməsi təyin olunur.
Kontaqioz mollyusk ►
Kontaqioz mollyusk - tör ədicisi kontaqioz mollyusk virusu olan s əthi dəri infeksiyasıdır ►
İnfeksiya yaxın bədən kontaktı, ümumi paltarın, yataq camaşırı, b ədən dəsmalının istifadəsi nəticəsində ötürülür. Cinsi yolla ötürülm ə ehtimalı istisna edilmir ►
İnkubasiya dövrü bir neçə həftədən bir neçə ayadək uzana bilir. ►
S əpgilərin qaşınması, üz qırxma zamanı zədələnməsi infeksiyanın yayılmasına zəmin yaradır ►
çox vaxt İİV-lə yaşayan şəxslərdə rast g əlinir ►
İİV-infeksiyası olmayan şəxslərlə müqayisədə İİV-lə yaşayan şəxslərdə:
daha çox elementl ər müşahidə olunur
ər daha uzun müddət persistə edir ∗
Az ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
50
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r.
z ədələr daha böyük ölçüdə əmələ gəlir
müalic ə daha çətin nəticə verir Diaqnostika ►
Diaqnoz s əciyyəvi səpgilər aşkarlandıqda qoyulur ►
əriyə daxil olarkən bədən rəngində, diametri 2-5 mm ölçüd
ə, daxilində piy sekreti olan qalın qabıqlı papulalar əmələ g ətirir ►
Papulalar b ədənin hər yerində əmələ gələ bilir çox vaxt bir neçə ay d
əyişikliksiz qalaraq özbaşına izsis yox olur, lakin sonradan yen
ə əmələ gəlirlər ►
Kontaqioz ilbizin diaqnostika üsulları işlənilməmişdir Müalic ə Müalic
ənin məqsədi papulaların yumşaq möhtəviyyatının xaric edilm
əsidir. Bir neçə destruktiv müalicə üsullarından istifadə edilir: ►
Qaşınma ►
Fenolun qatılaşmış məhlulu ilə yandırma ►
Elektrokoaqulyasiya
51
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Əlavə 1 Böyükl ər, yeniyetmələr və uşaqlar üçün vərəm əleyhinə preparatların doza və dərman formaları V ərəm əleyhinə I sıra preparatların tövsiyə edilən dozaları Preparat Tövsiy ə edilən doza
əlik qəbul H əftədə 3 dəfə qəbul etmə İzoniazid 5 mq/kq
10 mq/kq Rifampisin a
10 mq/kq (450 mq, əgər bədən çəkisi
əgər ≥50 kq) 10 mq/kq (450 mq, əgər <50 kq; 600 mq, əgər ≥50 kq)
25 mq/kq (20-30 mq/kq) 35 mq/kq (30-40 mq/kq)
15 mq/kq (15-20 mq/kq) 30 mq/kq (20-35 mq/kq)
15 mq/kq (12-18 mq/kq) 15 mq/kq (12-18 mq/kq) a
Əgər rifampisin vərəm/İİV-li pasiyentlərdə ARV preparatları ilə eyni zamanda təyin edilirsə, rifampisinin günd əlik qəbulu üstün tutulur.
52
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. V ərəm əleyhinə I sıra preparatların tövsiyə edilən dərman formaları Preparat D ərman forması T əsir edən maddənin miqdarı (mq) Monokomponent preparatlar İzoniazid H əblər
100, 300 Rifampisin H əblər və yaxud kapsullar 150, 300 Pirazinamid H əblər 400 Etambutol H əblər
100, 400 Streptomisin İnyeksiya üçün flakonlarda toz 750, 1000
İzoniazid + rifampisin H əblər
75 + 150 H əblər 150 + 300 H əblər 30 + 60 H əblər və yaxud qranula 150 + 150 (h əftədə 3 dəfə) H əblər və yaxud qranula 60 + 60 (h əftədə 3 dəfə) İzoniazid + etambutol H əblər 150 + 400 İzoniazid + rifampisin + pirazinamid H əblər və yaxud qranula 75 + 150 + 400 H əblər və yaxud qranula 30 + 60 + 150 H əblər və yaxud qranula 150 + 150 + 500 (h əftədə 3 dəfə) İzoniazid + rifampisin + pirazinamid + etambutol H əblər 75 + 150 + 400 + 275 53
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Ədəbiyyat: 1.
Böyükl ər və yeniyetmələrdə QİÇS-in müayinəsi və antiretrovirus terapiyası üzrə klinik protokol. Azərbaycan Respublikasının S əhiyyə Nazirliyi, - Bakı, 2013. - 91 səh. 2.
X əstəliklərin və sağlamlıqla bağlı problemlərin beynəlxalq statistik t əsnifatı; 10-cu baxış. - I cild. - Cenevrə, Ümumdünya S əhiyyə Təşkilatı. - 2002. - 470. 3.
Benson C, Kaplan JE et al. Guidelines for prevention and treatment of opportunistic infections in HIV-infected adults and adolescents: recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association of the Infectious Diseases Society of America. [Electronic resource]. MMWR Recomm Rep. Apr, 10, 2009; 58 (RR-4):1-207; quiz CE1-4. PubMed. - Available at: aidsinfo.nih.gov/contentfiles/adult _oi.pdf (12.10.2014). 4.
Conant MA et al. Valaciclovir versus aciclovir for herpes simplex virus infection in HIV-infected individuals: two randomized trials. International Journal of STD and AIDS, 2002, 13(1):12-21. 5.
Constance A. Benson, M.D et al. Treating Opportunistic Infections Among HIV-Infected Adults and Adolescents. Recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association/Infectious Diseases Society of America. [Electronic resource] Washington St., Suite 100, San Diego, CA 92103. - Available at: http://www.cdc.gov/mmwr/ preview/mmwrhtml/rr5315a1.htm (12.10.2014). 6.
Cordero E et al. Usefulness of sputum culture for diagnosis of bacterial pneumonia in HIV-infected patients. European Journal of Clinical Microbiology and Infectious Diseases, 2002, 21(5):362-367. 7.
Pneumocystis carinii pneumonia in HIV-1-infected patients. European Respiratory Journal, 2002, 20(4):982-989. 8.
Opinion in Pulmonary Medicine, 2000, 6:226-233. 9.
Gnann JW Jr, Whitley RJ. Clinical practice: herpes zoster. The New England Journal of Medicine, 2002, 347(5):340-346. 54
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 10.
Hoffmann C et al. Response to highly active antiretroviral therapy strongly predicts outcome in patients with AIDS-related lymphoma. AIDS, 2003, 17(10):1521-1529. 11.
transplantation in a severely immunocompromised patient with relapsed AIDS-related B-cell lymphoma. European Journal of Medical Research, 2006, 11(2):73-76. 12.
Hoffmann C et al. Survival of AIDS patients with primary central nervous system lymphoma is dramatically improved by HAART- induced immune recovery. AIDS, 2001, 15(16):2119-2127. 13.
highly effective regimen in patients with AIDS-associated Burkitt or Burkitt-like lymphoma. 11th Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections Feb. 8-11 2004 San Francisco, CA (Abstract 787). 14.
the acquired immunodeficiency syndrome (AIDS). Annals of Internal Medicine, 1989, 110(12):1027-1029. 15.
B compared with conventional amphotericin B for induction therapy of histoplasmosis in patients with AIDS. Annals of Internal Medicine, 2002, 137(2):105-109. 16.
Martin DF et al. A controlled trial of valganciclovir as induction therapy for cytomegalovirus retinitis. The New England Journal of Medicine, 2002, 346(15):1119-1126. 17.
HIV disease. HIV Medicine, 2000, 1(4):194-199. 18.
Osoba D et al. Effect of treatment on health-related quality of life in acquired immunodeficiency syndrome (AIDS)-related Kaposi’s sarcoma: a randomized trial of pegylated-liposomal doxorubicin versus doxorubicin, bleomycin, and vincristine. Cancer Investigation, 2001, 19(6):573-580. 19.
for maintenance therapy of toxoplasmic encephalitis in HIV- infected patients. Spanish Toxoplasmosis Study Group. AIDS, 2000, 14(3):331-332. 55
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 20.
Rosenthal E et al. DNX Study Group Phase IV study of liposomal daunorubicin (DaunoXome) in AIDS related Kaposi sarcoma. American Journal of Clinical Oncology, 2002, 25(1):57-59. 21.
cryptococcal disease. Infectious Diseases Society of America. Clinical Infectious Diseases, 2000, 30(4):710-718. 22.
infections in patients with AIDS. Journal of Acquired Immune Deficiency Syndrome, 1992,.5 Suppl. 1:S29-S32. 23.
national perspective. Journal of the Indian Medical Association, 2000, 98(2):49-52. 24.
редакцией акад. РАН В.В. Покровского ГЭОТАР Медиа 2013:стр. 608. ISBN 978-5-9704-2442-1 25.
[Электронный ресурс]. - М.: Р.Валент, 2012. - стр. 736 ISBN 978-5-93439-389-3. - Режим доступа: http://arvt.ru/sites/default/ files/HIV_Medicine_2011_HoffmannRocktroh_RUS.pdf (12.10.2014). 26.
протоколы для Европейского региона ВОЗ. [Электронный ресурс]. Редакторы: Irina Eramova Srdan Matic Monique Munz. Верстка и печать: Phoenix Design Aid, Denmark (сертификация ISO 14001 и 9001) Publications WHO Regional Office for Europe Scherfigsvej 8 DK-2100 Copenhagen, Denmark
Европейское региональное бюро ВОЗ. - Режим доступа: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0018/ 78111/E90840R.pdf (12.10.2014). 27.
Туберкулёз и ВИЧ-инфекция: ведение больных с коинфекцией. [Электронный ресурс]. Клинический протокол для европейского региона ВОЗ (обновле6нная версия 2013). WHO Regional Office for Europe UN City, Marmorvej 51 DK- 2100 Copenhagen Ø, Denmark. Всемирная организация здраво-охранения, 2013
г. - Режим доступа: http://www.euro.who.int /__data/assets/pdf_file/0005/218516/ Management-of-tuberculosis-and-HIV-coinfection-Rus.pdf (12.10.2014). 56
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı
Document Outline
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|