Turnalar (Gruidae) — turnasimonlar turkumi oilasi. 4 urugʻga birlashgan 15 turi mavjud. Yirik, oyoqlari va boʻyni uzun, qanotlari nisbatan keng. Yevropa, Osiyo, Shimoliy Amerika, Avstraliyada tarqalgan. Suvoldi yoki oʻta nam ekosistemalarda yashaydi. Mavsumiy migratsiya davrida qishlash joylariga katta gala boʻlib uchib ketadi. Uyasini yerga oʻsimliklardan yasaydi. 3—6 yoshida voyaga yetadi. Nasl uchun ikkala jins ham gʻamxoʻrlik qiladi. 2— 3 ta tuxum qoʻyib, 1 oyga yaqin bosadi. Bolalari 2—3 oy oʻtgach, uchirma boʻladi. Jufti doimiy, uzoq saqlanadi. Yosh qushlar otaonasi bilan qishlov joyiga uchib ketadi; bahorda uya qurish joylariga qaytib kelgandan soʻng alohida yashay boshlaydi. Oʻsimliklar urugʻi, kurtagi, mevasi, hasharotlar, mayda kemiruvchilar, baliqlar, mollyuskalar va boshqa bilan oziklanadi. Oʻzbekistonda oq turna, kulrang turna va kichik turna uchib oʻtish davrida uchraydi. Janubiy viloyatlarda kulrang turna qishlab ham qoladi. Oq turna Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqi va Oʻzbekiston Respublikasi Qizil kitoblariga kiritilgan.
G‘oz
G'ozlar toifaga kiradi suv qushlari, o'rdak sinfining bir qismi (oqqushlar va o'rdaklar bilan birga). Ko'pchilik g'ozlarni parranda go'shti sifatida bilishadi, lekin yovvoyi g'ozlar ham bor va ularning bir nechta navlari bor. Ushbu maqolada biz yovvoyi g'ozlarning turlarini, ularning uyasi xususiyatlarini batafsil ko'rib chiqamiz, shuningdek, g'ozlarning odatlari va ularning yashash joylari haqida gapiramiz. Yuqorida aytib o'tilganidek, yovvoyi g'ozlar o'rdak sinfini ifodalaydi, ammo ular oqqushlar va o'rdaklardan sezilarli darajada farq qiladi. Misol uchun, oqqushlardan farqli o'laroq, bu qushlar unchalik katta emas, qo'shimcha ravishda ularning bo'yni oqqushdan ancha qisqaroq va jilovi tukli. O'rdaklar bilan solishtirganda, ularning tumshug'i balandroq va yon tomondan ko'proq siqilgan va erkaklar va urg'ochi odamlarda patlarning rangi bir xildir
Qushlar migratsiyasi
Qushlar sovuq qishdan qochish uchun kuzda shimoliy uy- joylarini tark etishadi. Ular qishlash joylariga yetguncha janubga uchadilar. Ba'zi qushlar hatto kerak bo'lgandan ko'ra janubga ham uchib ketishadi. Ehtimol, ular instinktiv ravishda ota -bobolari joylashgan joyga qaytishadi.Ko'chib yuruvchi qushlarni bir necha turga bo'lish mumkin. Masalan, barcha qaldirg'ochlar uzoq masofalarga ko'chib o'tishadi: Afrikaga, Saharaning janubiga. Biz ularni umumiy migrantlar deymiz. Ba'zi turlar shimoldan janubga qisqa masofalarga ko'chib o'tadi. Masalan, starling yil davomida Buyuk Britaniyada qoladi. Qishda, Skandinaviya yulduzlari Buyuk Britaniyaga etib keladilar va yashovchilar bilan qishlaydilar. Biz bu qushlarni qisman migrantlar deb ataymiz.
