Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz ○ amaliy mashg ʻ ulotlarda mustaqil bajarish uchun berilgan amaliy topshiriq (mustaqil ish)larni bajarish va mustaqil is hlarni mas’ul oʻ qituvchi va guruh talabalari o ʻ rtasida himoya qila bilish kerak va h.k. Mustaqil ta’limni tashkil etish tartibi va bu jarayonda ilmiy rahbarning asosiy vazifalari: - mustaqil ta’limning mavzularini beriladi; - ishni topshirish muddati (vaqt oralig ʻi) va topshirish shakllari haqida ma’lumot beriladi; - mavzular bo ʻ yicha egallanishi kerak bo ʻ lgan bilim, ko ʻ nikma va malakalar tavsiyalar shaklida beriladi; - mavzuga oid adabiyotlar tavsiya qilinadi; - zarurat tug ʻ ilganda mavzuning rejasini tuzishda talabaga yordam beriladi; - mustaqil ish va rejalarning bajarilishi yuzasidan doimiy nazoratlar o ʻ tkazib turiladi va tavsiyalar berib boriladi; - belgilangangan muddatda berilgan topshiriqlar ko ʻ riladi; - amaliy xarakterdagi topshiriqlarning yechimi ko ʻ rsatiladi va o ʻ xshash misollar yordamida tekshiriladi; - topshiriq bajarilish, talaba tomonidan mavzuni o ʻ zlashtirish darajasiga aniqlik kiritish kerak bo ʻ lganda nazorat (test, savol-javob va h.k.) o ʻ tkaziladi; Mustaqil ishni bajarishda talabaning vazifalari: • ishning mavzusini kafedraning talablaridan kelib chiqqan holda tanlash; • ilmiy rahbar bilan birgalikda tuzilgan reja asosida berilgan topshiriqlarni o ʻ z vaqtida bajarish; • o ʻ rnatilgan tartib bo ʻ yicha mustaqil ish va hisobotni belgilangan muddatda kafedraga taqdim etish. Talaba mustaqil ishidan qo ʻ yilgan maqsadga erishganlik, mavzuni o ʻ zlashtirganlik darajasiga aniqlik kiritish maqsadida yakunlovchi nazorat kafedrada ishlab chiqilgan jadval asosida professor-o ʻ qituvchilar tomonidan amalga oshiriladi. Talabalar mustaqil ishlarini nazorat qilish turlari va ularni baholash mezonlari o ʻ quv yili boshlanishida ishlab chiqiladi va fakultet ilmiy kengashida tasdiqlanadi. Yaqin- yaqingacha oliy ta’limda, aso san, “axborot ma’ruza” koʻ rinishidagi darslar bilan kerakli natijaga erishishga urinib kelingan. “Eng yaxshi, sara va fan yuzasidan eng yangi axborotlar malakali mutaxassislar tomonidan o ʻrganiladi va talabalarga yetkaziladi”. Bir qarashda bu oʻ qitish usuli samarali ko ʻ rinadi va o ʻ qituvchining yuksak mahorati va fidoiyligi hisobiga bir muncha natijalar ham berib kelgan. Bu o ʻqitish usulining ayrim qulayliklari tufayli esa deyarli butun boshli ta’lim jarayoni “axborot ma’ruza”ga aylanib ketgan. Hatto, amali y mashg ʻ ulotlarda ham o ʻ qituvchining tinmay gapirishi, doskada yozishi va talabalarga konspekt qildirishi odatiy holga aylangan. Endigina talaba bo ʻ lgan o ʻ quvchi talaba bo ʻ lganlikdan va qaynoq rejalaridan motivatsiya olib qisqa muddat bu “qulay” oʻ qitish usulida yaxshi o ʻ zlashtirish mumkin. Ammo faqat yodlash, nimanidir to ʻ g ʻ riligini eshitish va eslab qolish kerakligi zerikarli jarayonga aylanib boraveradi va talaba fanni o ʻzlashtirish ishtiyoqiga salbiy ta’sir koʻ rsatadi. Qolaversa, maqolamiz boshlanishida so ʻ z yuritilgan, bitiruvchi talaba ega bo ʻ lishi lozim bo ʻ lgan rivojlangan tahliliy tafakkur, axborotlarni qayta ishlash ko ʻ nikmasi va bir umrlik kasbiy faoliyatida muntazam duch keladigan bilim va ko ʻ nikmasini mustaqil oshirib, mustahkamlab borish zarurati esa deyarli yechimsiz qolib ketadi. Bular ko ʻpgina rivojlangan davlatlar ta’lim tizimi uchun allaqachon anglanilgan va hisobga olingan bo ʻlib, ularda butun boshli ta’limning 60 -70% dan kam bo ʻlmagan qismi, birgina mustaqil ta’lim uchun ajratilgan soatlar ekanligi ham ko ʻ p narsani anglatadi. Faqat ko ʻ proq soat ajratish orqali natijaga erishib bo ʻ lmasligini anglagan holda aytish mumkinki, bizda esa bu ko ʻ rsatkich 40%. Aniqroq qilib aytganda, kunduzgi bakalavriat yo ʻ nalishi talabalarining haftalik umumiy yuklamasi hajmi 54 soat va uning 22 soati mustaqil ta’lim uchun ajratilgan. Biror sohaga har qanday yuqori samarali boʻ lgan yangicha ishlash tizimi kirib kelar ekan bu jarayon to ʻ g ʻ ri tashkillashtirilmasa, bu tizimni sohaga tadbiq qilish uchun zaruriy sharoi tlar yaratilmasa, soha mas’ull ari o ʻ z vazifalarini bajarmasa yoki bajarolmasa soha rivojida hech qachon va hech qanday yuqoriga siljish bo ʻlmaydi. Oliy ta’limda ham asosiy e’tiborni mustaqil ta’limga qaratar ekanmiz, bu jarayonning boshlanishida bir qancha muammolarga duch kelishimiz mumkin. Masalan, |