Kompüterin dахiletmə- хаriъetmə sistemləri. Interfeyslər

Yaddaş şini - əməli yaddaşı və mərkəzi prosessoru əlaqələndirən şin;

AGP şini – videokartın qoşulması üçün istifadə edilən şin;

Keş-yaddaş şini - mərkəzi prosessoru və keş-yaddaşı əlaqələndirən şin;

Giriş-çıxış şinləri (interfeys şinləri) – müxtəlif qurğuların qoşulmasını təmin edən şinlər.

Şinlərin 3 əsas göstəriciləri var: takt tezliyi, şinin mərtəbələrin sayı, şinin ötürmə sürəti və ya buraxma qabiliyyəti.

Elektrik siqnalların ötürülməsi üçün şinlər çoxlu sayda kanallardan istifadə edirlər. Əgər 32 kanal istifadə olunursa, onda şin 32 mərtəbəli, əgər 64 kanal istifadə olunursa, onda şin 64 mərtəbəlidir. Əslində, müxtəlif mərtəbəli şinlərin istifadə etdikləri kanalların sayı daha çoxdur. Əlavə kanallar spesifik məlumatların ötürülməsi üçün istifadə olunur.
Naqillərdən fərqli olaraq kompyuterin hər bir şini 3 hissədən ibarətdir:

• 
  Verilənlər şini;
  
• 
  Ünvan şini;
  
• 
  İdarəetmə şini.
  

Verilənlər şini vasitəsilə mərkəzi prosessor və əməli yaddaş arasında verilənlərin mübadiləsi yerinə yetirilir.
Hər hansı bir qurğuya müraciət etmək üçün ünvan şini vasitəsilə qurğunun unikal ünvanı ötürülür.
Xidməti siqnalların ötürülməsi üçün idarəetmə şindən istifadə olunur. Xidməti siqnallara aşağıdakı siqnallar aiddir:

• 
  yazma/oxuma siqnalları;
  
• 
  verilənlərin qəbulu və ötürülməsinə hazırlığı siqnalı;
  
• 
  verilənlərin qəbulu zamanı onların təsdiqlənməsi siqnalı;
  
• 
  aparat kəsilmələri;
  
• 
  idarəetmə siqnallar.
  

Şinin ötürmə sürəti onun takt tezliyi ilə, yəni saniyədə ötürülən məlumatların mümkün olan maksimal həcmi ilə müəyyən olunur. Şinin sürəti Mbayt/san və Qbayt/san ilə ölçülür. Şinin sürəti bilavasitə kompyuterin sürətinə təsir göstərir. Şinin buraxma qabiliyyətini təyin etmək üçün şinin takt tezliyini onun mərtəbələrinin sayına vurmaq lazımdır.
Kompyuterin standart şinləri aşağıdakılardır:

•