Kompyuter falsafasi

3-reja. Global tarmoq – xotira kushandasi
Boshqa tomondan yoshlarni o‘ziga tortib olsam degan mafkuralar izg‘ib yuribdi. Diniy ekstremizm, «demokratiyani olg‘a surish», turli-tuman sektalar, loqaydlik, egosentrizm, eskapizm, daunshifting «Vataningni, xalqingni qo‘y, o‘zingni o‘yla yoki bizga qo‘shil» deb o‘zlarini bozorga solmoqda. Ularga sodda va ishonuvchan yoshlar kerak.
Dunyoda odamni loqayd qiluvchi mafkuralar ham ishlamoqda. Shulardan biri eskapizm (ingl. escape – qochish, yashirinish, zohidlik, tarkidunyochilik) yoki odamning kundalik hayotdan o‘z xayollari dunyosiga g‘arq bo‘lishi. Odamning real hayotdan qochishi, odamlar bilan kelisholmasligi ko‘pincha yirik o‘zgarishlar, islohotlar davrida uchragan. Eskapizm faol va passiv shakllarda uchraydi. Masalan, faol eskapizmda odamning kino ko‘rishga, o‘yinga ruju qo‘yishi, alkogol, narkotiklarga, meditasiyaga berilishi bunga misol bo‘lishi mumkin. Passiv eskapizmda esa odamning uzlatga chekinishi, odamlar orasida yashab turib jamiyat qadriyatlariga, mamlakat hayotiga qiziqmay, muammolariga befarq, begona, o‘z xayollari girdobida yashashi kuzatiladi.
Dunyoda yoshlarni daxldorlikdan chalg‘itayotgan g‘oyalardan yana biri – daunshifting (ingl. downshifting – avtoMobil tezligini pasaytirish, u yoki bu jarayonni sekinlashtirish, sustlashtirish). Termin «o‘zi uchun yashash», «boshqalar bilan bog‘liq maqsadlarni rad etish» falsafasining maqsadini ifodalaydi.
Daunshifterlar jamiyat tomonidan qabul qilingan qadriyatlardan yuz o‘girgan, umummanfaatlardan, jamiyat farovonligi, tinchligi kabi qadriyatlar uchun mehnat qilish o‘rniga o‘zi uchun yashashni ustun qo‘yadi. Daunshifting mafkurasi va tushunchasi XX – XXI asrlarda G’arbiy Yevropada paydo bo‘ldi. Hozirgi kunda Rossiyada daunshifterlar hamjamiyati faoliyat yuritmoqda, mafkuraviy jihatdan xippiga, falsafiy jihatdan nyu-eyj, buddizmga yaqin oqim hisoblanadi.
Zamonaviy kompyuter texnologiyalari, «ommaviy madaniyat» yoshlarni real hayotdan chalg‘ituvchi ko‘plab omillarni paydo qildi. Bular kompyuter o‘yinlari, internet, virtual voqyelik, kino, televideniye. Ayniqsa, pedagog, psixolog va sotsiologlar onlayn rolli o‘yinlari fenomenidan, ludomanlarning soatlab, kunlab virtual dunyoda qolib ketishayotganidan tashvishga tushmoqdalar.