Korxonaning hodimlar bilan ta'minlanganligi tahlili

KORXONANING HODIMLAR BILAN TA'MINLANGANLIGI TAHLILI

Reja:

• Korxonalarning mehnat resurslari bilan ta’minlanganligi tahlili
• Korxonada mehnat resurslarini tahlil qilishning ahamiyati, tahlil vazifalari va axborot manbalari
• Korxonaning mehnat resurslari bilan ta'minlanishini tahlil qilish

Mehnat resurslari tahlilining vazifalari, asosiy yo‘nalishlari va axborot manbalari Iqtisodiyotning zamonaviy rivojlanish bosqichida, reja va o‘tgan davrlarga nisbatan mehnatdan foydalanish jarayonida qanday o‘zgarishlar sodir bo‘lganligini aniqlab olish zarur.
Korxonalarda mehnatdan foydalanish tahlilining asosiy vazifasi shundan iboratki, mehnat unumdorligi o‘sishiga to‘sqinlik qiluvchi, ish vaqti yo‘qotilishiga sabab bo‘luvchi barcha omillar aniqlanadi.
Korxonalar faoliyatini tavsiflovchi mehnat ko‘rsatkichlari sifatida quyidagilardan foydalaniladi: mehnat unumdorligi, xodimlar soni, mehnat haqi fondi va o‘rtacha mehnat haqi darajasi.
Mehnat resurslari tahlilining asosiy vazifalari quyidagilar hisoblanadi:
Mehnat unumdorligi qismida – rejaning bajarilish darajasi va o‘sish sur’ati (dinamika) ni aniqlash;
ekstensiv va intensiv omillar, xususan, mehnat unumdorligiga yangi texnikani joriy qilish, ish vaqtidan foydalanish, mahsulotlar assortimenti o‘zgarishi va boshqalar ta’sirini aniqlash;
qo‘llanilayotgan ishlab chiqarish me’yorlari sifati va bajarilish darajasining mehnat unumdorligi darajasiga ta’sirini aniqlash.
Mehnat resurslari tarkibi, harakati va mehnat resurslaridan foydalanish qismida – xodimlar soni tarkibi va tarkibini hamda tuzilma o‘zgarishining mehnat unumdorligi, dinamika va harakat ko‘rsatkichlariga ta’sirini o‘rganish.
Mehnat resurslari tahlilining maqsadi zaxiralar va foydalanilmagan ichki imkoniyatlarni aniqlash, ushbu zaxiralarni ishga tushirish bo‘yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish hisoblanadi.
Mehnat ko‘rsatkichlari tahlili uchun asosiy axborot manbalari sifatida quyidagilar xizmat qiladi: mehnat bo‘yicha rejalar, 1 – mehnat shakli “Mehnat bo‘yicha hisobot”, 3-moliya shakli “Tashkilot 76 xarajatlari to‘g‘risida”, ishchilar harakati bo‘yicha kadrlar bo‘limining statistik hisoboti, sexlar, bo‘limlar, korxona xizmatlarining tezkor hisoboti, ishlab chiqarish bo‘linmalari va xizmatlar hamda korxonaning mehnat resurslari bilan bog‘liq boshqa hisobotlar.
Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi korxonani ish kuchi bilan ta’minlanishi va ulardan foydalanish ko’rsatkichlariga ko’p jihatdan bog’liq. Mehnat resurslari ishlab chiqarishga uch yoqlama ta’sir etadi.
Korxonani mehnat resurslari bilan ta’minlanish darajasi.
Ish vaqtidan foydalanish.
Mehnat unumdorlik darajasi.
Korxonaning barcha bo’g’inlarida xizmat qiladigan xodimlar ikki guruhga bo’linadi:
1. Sanoat ishlab chiqarish xodimlari
2. Noishlab chiqarish sohasidagi hodimlar.
Ishlab chiqarish jarayonida mehnat qiladigan kategoriyadagi sex uskunalarini kapital ta’mirlash, korxona boshqaruv bo’limi, konstruktor byurosi, yong’indan muhofaza qilish sohasidagi xodimlar sanoat ishlab chiqarish xodimlari deb ataladi.
Transport, uy-joy xo’jaligi, bolalar bog’chasi va yaslisi, madaniy-ma’rifiy sohalardagi xodimlar noishlab chiqarish xodimlari tarkibiga kiradi.
Sanoat ishlab chiqarish xodimlari ishlab chiqarishdagi roliga qarab quyidagi kategoriyadagi xodimlarga bo’linadi:
Ishchilar;
Xizmatchilar;
Rahbar xodimlar;
Mutaxassislar;
Qorovullik xizmati xodimlari.
Mehnat resurslariga aholining tegishli sohada zarur jismoniy ma'lumotlar, bilim va ko'nikmalarga ega bo'lgan qismi kiradi.
Korxonalarni zarur mehnat resurslari bilan yetarli darajada ta’minlash, ulardan oqilona foydalanish; yuqori daraja ishlab chiqarish hajmini oshirish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda mehnat unumdorligi katta ahamiyatga ega.
Xususan, barcha ishlarning hajmi va o'z vaqtida bajarilishi, asbob-uskunalar, mashinalar, mexanizmlardan foydalanish samaradorligi va natijada ishlab chiqarish hajmi, uning tannarxi, foyda va boshqa bir qator iqtisodiy ko'rsatkichlar ishlab chiqarish xavfsizligiga bog'liq. mehnat resurslari bilan korxona va ulardan foydalanish samaradorligi.
Tahlilning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- korxona va uning tarkibiy bo'linmalarining umumiy mehnat resurslari bilan, shuningdek, toifalar va kasblar bo'yicha ta'minlanishini o'rganish va baholash;
– kadrlar almashinuvi ko‘rsatkichlarini aniqlash va o‘rganish;
-mehnat resurslari zahiralarini aniqlash, ulardan to`liqroq va samaraliroq foydalanish.
Agar ishchilarning haqiqiy o'rtacha ish haqi toifasi rejalashtirilganidan past bo'lsa va ishning o'rtacha ish haqi toifasidan past bo'lsa, bu past sifatli mahsulotlarning chiqarilishiga olib kelishi mumkin.