Kurs: I qrup: 182b

sülh və tərksilah, nüvə müharibəsi təhlükəsinin aradan qaldırılması aiddir. Bu problemlər XX əsrin ikinci yarısında nüvə silahının yaradılması və onların ballistik (qitələrarası) raketlərlə daşınmasının mümkün olması nəticəsində yaranmışdır. Bir necə onilliklərərzində “soyuq müharibə” bəşəriyyətin ən birinci, həlli vacib olan problemi olmuşdur.

Yeni minillikdə ekoloji tarazlığın qorunub saxlanması, təbii ehtiyatlardan rasional istifadə, su, torpaq və atmosfer havasının çirklənmədən mühafizə edilməsi ümumbəşəri problemə çevrilmişdir. Dünyada demoqrafik artımla yanaşı istehlakın kəskin artması, qlobal istiləşmə, ozon qatının zədələnməsi, təbii ehtiyatların tükənməsi kimi narahatlıq doğuran məsələlər ətraf mühitlə bağlı düşüncə və fəaliyyətlərə də öz təsirini göstərmişdir.  

Qlobal ekoloji böhran şəraitində iqtisadiyyat, cəmiyyət və ətraf mühit arasında zəruri balansın saxlanması yalnız inkişafın yeni ekoloji təhlükəsiz və iqtisadi baxımdan optimal modelinin-davamlı inkişafın formalaşdırılması hesabına ola bilər. Bu kontekstdə hal-hazırda əsas prioritet davamlı inkişafın məqsədlərinin reallaşdırılması üzrə qlobal, regional və milli alətlərin əlaqələndirilməsidir.

Hazırda beynəlxalq aləmdə ətraf mühit komponentlərinin mühafizəsi, mövcud ekoloji problemlərin həllində mütərəqqi metodların tətbiqi həyata keçirilir.

Dünya Sağlamlıq Assambleyası atmosfer havasının çirklənməsinin mənfi ekoloji təsirlərinin azaldılması istiqamətində yol xəritəsini təsdiq etmişdir. Həmin yol xəritəsinə atmosfer havasının çirklənməsinin sağlamlığa təsirləri haqqında məlumat bazasının genişləndirilməsi, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin havanın çirklənməsinə dair hədəflərinə istiqamətlənən monitorinqlərin aparılması və hesabatların hazırlanması, bütün səviyyələrdə - yerli, milli, regional və qlobal səviyyədə əməkdaşlıq imkanlarının artırılması kimi fəaliyyətlər daxildir.

Atmosfer havasının çirklənməsinin əsas mənbələrindən biri nəqliyyat vasitələrdir. Artıq bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə təbii resursların qənaətlə istifadə edilməsi, habelə ətraf mühitin mühafizəsi məqsədilə Avro standartlarına keçilmişdir. Atmosfer havasının çirklənməsinin qarşısının alınması və təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməsi məqsədi ilə enerji effektivliyini təkmilləşdirən texnologiyalardan, habelə davamlı enerji mənbələri kimi alternativ enerjidən (külək, günəş, bioqaz, biokütlə, geotermal, hidroelektrik) istifadə geniş miqyas almışdır.

Müasir dünyada bir insan həlli bəşəriyyətin taleyini təyin edən çox sayda problemlə üzləşir. Bunlar zəmanəmizin qlobal problemləri deyilən, yəni bəşəriyyətin sosial tərəqqisi və sivilizasiyanın qorunub saxlanması onların həllindən asılı olan sosial və təbii problemlər toplusudur. Məncə, bütün bəşəriyyəti təhlükə altına qoyan qlobal problemlər təbiətlə insan fəaliyyətinin qarşıdurmasının nəticəsidir. Bir çox qlobal problemlərin yaranmasına səbəb olan, fəaliyyətinin bütün müxtəlifliyi ilə bir insan idi. Bu gün aşağıdakı qlobal problemlər fərqlənir: "Şimal-Cənub" problemi - zəngin və kasıb ölkələr arasında inkişaf fərqi, yoxsulluq, aclıq və savadsızlıq; termonüvə müharibəsi təhlükəsi və bütün xalqlar üçün sülhün təmin edilməsi, dünya birliyi tərəfindən nüvə texnologiyalarının icazəsiz yayılmasının, ətraf mühitin radioaktiv çirklənməsinin qarşısının alınması;

ətraf mühitin fəlakətli çirklənməsi;

bəşəriyyəti ehtiyatlarla təmin etmək, neft, təbii qaz, kömür, şirin su, ağac, əlvan metalların tükənməsi;

qlobal istiləşmə;

ozon dəlikləri;

terrorizm;

zorakılıq və mütəşəkkil cinayət. istixana effekti;

turşulu yağış;

dənizlərin və okeanların çirklənməsi;

havanın çirklənməsi və bir çox başqa problemlər.

Bu problemlər dinamizmlə səciyyələnir, cəmiyyətin inkişafında obyektiv amil kimi yaranır və onların həlli üçün bütün bəşəriyyətin birgə səyləri tələb olunur. Qlobal problemlər bir-biri ilə bağlıdır, insanların həyatının bütün sahələrini əhatə edir və bütün ölkələri narahat edir. Fikrimcə, ən təhlükəli problemlərdən biri üçüncü dünya termonüvə müharibəsində - nüvə və termonüvə silahlarına malik dövlətlər və ya hərbi-siyasi bloklar arasında hipotetik hərbi toqquşmada bəşəriyyətin məhv olması ehtimalıdır. Müharibə və hərbi əməliyyatların qarşısının alınması tədbirləri artıq 18-ci əsrin sonlarında İ.Kant tərəfindən hazırlanmışdır. Onun təklif etdiyi tədbirlər bunlar idi: hərbi əməliyyatların maliyyələşdirilməməsi; düşmən münasibətlərindən imtina, hörmət; müvafiq beynəlxalq müqavilələrin bağlanması və sülh siyasətini həyata keçirməyə çalışan beynəlxalq birliyin yaradılması və s. Digər böyük problem terrorizmdir. Müasir şəraitdə terrorçular çoxlu sayda günahsız insanları məhv etməyə qadir olan böyük miqdarda öldürücü vasitələrə və ya silahlara malikdirlər. Terrorizm bir şəxsə qarşı birbaşa yönəldilmiş, onun həyatına təhlükə yaradan və bununla da öz məqsədlərinə çatmağa çalışan fenomen, cinayət formasıdır. Terrorizm humanizm baxımından qətiyyən yolverilməzdir, hüquq baxımından isə ən ağır cinayətdir. Ekoloji problemlər qlobal problemlərin başqa bir növüdür. Bura daxildir: litosferin çirklənməsi; hidrosferin çirklənməsi, atmosferin çirklənməsi. Beləliklə, bu gün dünyanı real təhlükə gözləyir. Bəşəriyyət mövcud problemləri həll etmək və yeni problemlərin yaranmasının qarşısını almaq üçün mümkün qədər tez tədbirlər görməlidir. Bəşər mədəniyyətinin inkişaf tendensiyaları ziddiyyətlidir, ictimai təşkilatlanma səviyyəsi, siyasi və ekoloji şüur ​​çox vaxt insanın aktiv transformasiya fəaliyyətinə uyğun gəlmir. Qlobal insan birliyinin, vahid sosial-mədəni məkanın formalaşması yerli ziddiyyətlərin və münaqişələrin qlobal miqyas almasına səbəb olmuşdur. Qlobal problemlərin əsas səbəbləri və ilkin şərtləri: sosial inkişaf tempinin sürətləndirilməsi; biosferə daim artan antropogen təsir; əhalinin artması; müxtəlif ölkələr və regionlar arasında qarşılıqlı əlaqə və asılılığın gücləndirilməsi. Tədqiqatçılar qlobal problemləri təsnif etmək üçün bir neçə variant təklif edirlər. Müasir inkişaf mərhələsində bəşəriyyətin qarşısında duran vəzifələr həm texniki, həm də mənəvi sferaya aiddir.