O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI “Matematika va informatika” bakalavriat ta’lim yo’nalishi 202-guruh talabasi Umarova Ziyodaning “matematik analiz asoslari” fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Funksiya limitini hisoblashning zamonaviy usullari.
Mavzu: Mavzu: Funksiya limitini hisoblashning zamonaviy usullari.
Taʼrif. Agar biror bir sohaga tegishli boʻlgan x oʻzgaruvchining har bir qiymatiga, boshqa y oʻzgaruvchining bitta qiymati mos qoʻyilgan boʻlsa, u holda y oʻzgaruvchi x ning funksiyasi deyiladi va y=f(x), ,y=y(x),… kabi yoziladi.
Teorema: funksiyaning nuqtada limiti mavjud boʻlishi uchun bu funksiya shu nuqtada chap va oʻng limitlarga ega boʻlib, tenglik bajarishi zarur va etarli. Quyidagi teoremalar limitlar haqidagi asosiy teoremalar deb atalib, funksiya limitlarining asosiy xossalarini ifodalaydi.
Venus has a beautiful name
Mercury is the smallest planet
Despite being red, Mars is a cold place
FUNKSIYA LIMITINI HISOBLASH QOIDALARI
1-qoida: Har qanday limit berilganda ham, birinchi navbatda chegaraviy nuqtani funksiyaga qoʻyib koʻrish kerak.
3-qoida. Suratni ham, maxrajni ham, maxrajning qoʻshmasiga koʻpaytirish lozim.
4-qoida. Agar limit ostidagi ifoda koʻphadlar nisbati boʻlib, masalan da surat ham maxraj ham nolga aylansa, u holda suratdan ham, maxrajdan ham (x-2) ni qavsdan tashqariga chiqarishni imkoni boʻladi, natijada surat va maxrajdagi (x-2) lar qisqarib ketib, aniqmaslikdan qutulamiz.
5-qoida. Agar darajali ifodaning koʻrsatkichlari musbat boʻlsa, cheksizlikdagi limit yana cheksiz boʻlib, bunda faqat katta daraja muhim ahamiyatga ega boʻlib, qolgan qismini tashlab yuborsak ham boʻladi.
6-qoida. Agar limit ostidagi ifoda suratida ham maxrajida ham darajali ifodalar boʻlsa, (m-suratni darajasi, n-maxrajni darajasi boʻlsin) u holda da aniqmaslik paydo boʻlib, bunday hollarda surat va maxrajni ga boʻlish orqali aniqmaslik ochiladi.