Kurs ishi mavzu: umumta’lim maktabi o’quvchilarining diskurs kompetentsiyasini rovojlantirishda ta’lim texnologiyalarning ahamiyati. (A2 Darajadagi o’quvchilar misolida) Bajardi

Un petit jeu pour faire parler les élèves

Shu kabi o’yinlar o’quvchilarning ichki ehtiyoji bo’lib, ularda faollikni oshiradi, ruhiyatni ko’taradi. O’yin o’quvchining muloqotga kirishuvchanligini oshirib, uning rivojlanishiga olib keladi. Buning oqibatida o’quvchi muvaffaqiyat qozonishga intiladi, uning ziyrak, hushyor bo’lishga, zavqlanishga o’rganadi. U olamni bilish, o’rganish harakatida bo’ladi. Intizomli bo’lish, chaqqonlik, tez fikr yuritishga intiladi. Ta’lim-tarbiya jarayonida o’zligini namoyon qilish uning kundalik yashash tarziga aylanadi.

3. 
   FRANSUZ TILI DARSLARIDA O’QUVCHILARNING IJODIY TAFAKKURINI RIVOJLANTIRISHDA LOYIHA USULIDAN FOYDALANISH
   

Ayni paytda ta’lim muassasalari oldiga prinsipial jihatdan yangi vazifalar qo’yilmoqda. Ushbu usul o’quvchilarning tizimli tafakkurini, ijodiy faolligini va mustaqilligini shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan. V.V. Chernix ta’kidlaydiki, zamonaviy fanlarning mustahkam asoslarini o’zlashtirish jarayonini intellektni tarbiyalash, o’z-o’zini tarbiyalash qobiliyati, o’z kasbiy va ilmiy bilimlarini to’g’rilash, to’g’rilash, olib borish qobiliyati bilan uyg’unlashtirish zarur. Aqlni tarbiyalashda ijodiy fikrlashni rivojlantirish katta rol o’ynaydi. E. V. Chistyulina o’quvchilarining ijodiy fikrlashini shaxsning integrativ faoliyati sifatida namoyon bo’ladigan, o’quvchining ijodga bo’lgan qadriyat munosabati, asosiy kategoriyalarning mazmunliligi, ijodiy fikrlash mexanizmlari, ongli foydalanish bilan tavsiflanadigan fikrlash turi deb hisoblaydi. Mustaqil ravishda topilgan o’quv muammolarini hal qilish uchun mantiqiy operatsiyalar va evristik usullar qo’llaniladi. O’quvchining ijodiy tafakkurini tizimli rivojlantirsakgina uning ijodiy madaniyatini shakllantira olamiz. O’quvchining ijodiy madaniyati uning ishlab chiqarish, ijtimoiy va ma’naviy yutuqlari yig’indisidir. U shaxsning ijodkorligining rivojlanishi va namoyon bo’lish qonuniyatlari va ijodiy mehnat ko’nikmalari, o’quvchining axloqiy xususiyatlari va etakchilik fazilatlari, shuningdek, uning individual maqsadlarini jamiyat maqsadlari bilan uzviy bog’lash qobiliyati haqidagi bilimlarni o’z ichiga oladi. Ijodiy madaniyat biz uchun nafaqat ijodiy kasbiy kompetensiyalarning asosi, balki umumiy madaniy kompetensiyalarning ijodiy tarkibiy qismi sifatida ham tushuniladi. Uning shakllanishi ijodiy fikrlashni, tasavvurni, fantaziyani rivojlantirishni, shuningdek, hissiylik, sabr-toqat, qat’iyatlilik kabi o’quvchilarning shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirishni o’z ichiga oladi. Shubhasiz, ijodkor shaxsni tarbiyalash ta’lim tizimining asosiy vazifalaridan biri bo’lib, aynan yakuniy bosqichda turibdi. Oliy ta’lim bosqichida ilgari qilingan bo’shliqlarni to’ldirish osonroq. O’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, tarbiyalash va rivojlantirish salohiyatiga ega bo’lgan akademik fan sifatida fransuz tili o’quvchilarning ijodiy tafakkurini rivojlantirish jarayoniga hissa qo’shishi mumkin, bu nostandart talab qilinadigan muammoli vaziyatlarni hal qilish uchun zarur yondashuvdir.
Ma’lumki, ta’limga zamonaviy yondashuvlar o’quvchilar tomonidan o’quv ma’lumotlarini mustaqil, faol izlashga va amaliy faoliyatni qo’llash qobiliyatiga qaratilgan, shuning uchun o’quvchining roli tubdan o’zgarib bormoqda. O’qituvchining vazifasi endi insoniyat tomonidan to’plangan bilim va tajriba miqdorini uzatishdan iborat emas, zamonaviy ta’lim sharoitida u o’quvchilarning mustaqil bilim, tadqiqot va ijodiy faoliyatining tashkilotchisi sifatida ishlaydi. O’qituvchi o’quvchilarga kerakli bilimlarni mustaqil ravishda olish, ularni tanqidiy tushunish va bahslash, zarur faktlarga ega bo’lish, paydo bo’lgan muammolarni hal qilishda yordam berishi kerak. Shuningdek, E. V. Chistyulina chet tili darslarida oliy o’quv yurtlari o’quvchilarining ijodiy tafakkurini rivojlantirish jarayonining samaradorligi bevosita o’quvchilarning chet tili darslarida muammoli o’qitish sharoitida ijodiy masalalarni yechish algoritmini o’zlashtirishiga bog’liqligini ta’kidlaydi. Loyiha (lot. loyiha oldinga tashlangan) loyihalash faoliyati mahsuloti: faoliyatning kooperativ shakllarini tashkil etish. Loyiha nafaqat mahsulot, balki dizayn vositasi hamdir; uni ishlab chiqish jarayonida dizayner loyihalashtirilayotgan ob’ektga qo’yiladigan talablarni amalga oshiradi, dizayn yechimlarini yaratadi va solishtiradi, ob’ektni rivojlantirishning turli rejalari va darajalarini muvofiqlashtiradi va hokazo. Axiologik jihatdan loyiha yangining salohiyatini va dizaynerning qiymatini o’z ichiga oladi. 2-yarmdagi loyiha g’oyasi tomonidan umumlashtirildi va turli xil mahsulotlar yoki tizimlarni yaratishga qaratilgan faoliyatni tashkil etish shakllariga kengaytirildi.
Loyiha usuli "loyiha" tushunchasining mohiyati bo’lgan g’oyaga, uning u yoki bu amaliy yoki nazariy jihatdan muhim muammolarni hal qilishda olingan natijaga pragmatik yo’naltirilishiga asoslanadi. Bu natijani ko’rish, tushunish, real amaliyotda qo’llash mumkin. Bunday natijaga erishish uchun o’quvchilarni mustaqil fikrlash, muammolarni topish va hal qilishga o’rgatish, buning uchun turli sohalardagi bilimlarni qo’llash, turli xil echimlarning natijalari va mumkin bo’lgan oqibatlarini bashorat qilish qobiliyatini, sabab va muammolarni aniqlash qobiliyatini o’rgatish kerak va ta’sir munosabatlari olingan ma’lumotlar, xulosalar chiqara olishdir. Bugungi kunda universitet bitiruvchisi til vositalarini, muayyan bilimlarni, jumladan, kasbiy va mintaqaviy fanlarni o’zlashtirishi kerak. Mavjud tendentsiyalar bashoratlidir): chet tilini o’rgatishda asosiy e’tibor guruh va juftlik ishlariga qaratiladi, bu tezkor frontal ish shakllarini almashtiradi.
Samaradorlik nuqtai nazaridan chet tili kompetensiyasi - bu o’quv jarayonida shakllangan o’quvchi shaxsining bilim, ko’nikma va qadriyat munosabatlarining integral yig’indisining alohida kesimidir. Har bir tilim ta’lim jarayonining ma’lum bir bosqichida ma’lum bir ta’lim natijasi sifatida qaralishi mumkin. Shartli bo’limlar to’plami - bu shaxsning chet tilini rivojlantirishda nisbatan to’liq kompetentsiyasi.
Shubhasiz, o’quv jarayonida chet tilining kommunikativ kompetentsiyasini rivojlantirish samaradorligi ko’p jihatdan to’g’ri tanlangan o’qitish usullariga bog’liq. Amaliyot shuni ko’rsatadiki, interfaol o’qitish usullari chet tilining kommunikativ kompetentsiyasini rivojlantirishda katta imkoniyatlarga ega. Interfaollik ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilari uchun o’zaro munosabatda bo’lish qobiliyatini anglatadi (o’qituvchi - o’quvchi, o’qituvchi - o’quvchilar guruhi, juftlik, kichik guruhlarda ishlash, guruhda individual yoki jamoaviy ishlarni taqdim etish). Interfaol ta’lim - bu o’quv hududini tashkil etish. O’quvchilarning faoliyati shundayki, ular bilish jarayonida maksimal darajada ishtirok etadilar, tushunish va mulohaza yuritish, yangi tajriba orttirish, ushbu o’rganish jarayonida mavjud bo’lgan barcha narsalarni almashish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Bilan. Interfaol ta’lim usullariga munozaralar, biznes va rolli o’yinlar, bahslar, davra suhbatlari, loyiha usuli va kvest darslari kiradi. Ushbu usullar haqiqiy kommunikativ vaziyatlarni taqlid qiladi, bu esa boshqalarni topishga yordam beradi.
Ta’limning eng samarali usullaridan biri bu loyiha usulidir. amaliy masalalarni yechish jarayonida o’quvchilarga mustaqil bilim olish imkoniyatini berish. Bu nafaqat kuchli, balki zaif o’quvchilarga ham o’zlarini isbotlash va muvaffaqiyatga erishish imkonini beradi, chunki muammoli vazifalarni hal qilish jarayonida leksik vositalar va grammatik tuzilmalar ixtiyoriy ravishda yodlanadi, ijodiy fikrlash va tasavvurni rivojlantirish rag’batlantiriladi va sharoitlar yaratiladi.
Har bir o’qituvchi mashg’ulotlarni tashkil etishda quyidagi didaktik talablarga qat’iy rioya qilish lozim:

1. 
   Mashg’ulotga oldindan puxta tayyorlanish, uning mazmunini, ta’lim usullarini aniqlash;
   
2. 
   Aqliy ish bilan bandlik yukini taqsimlash (aqliy zo’riqishni oldindan belgilash) O’qituvchi ta’limni rivojlantiruvchi tamoyilga amal qilib, o’quvchilardan aqliy faollikni talab etuvchi vazifalar beradi;
   
3. 
   Mashg’ulotlarning tarbiyaviy xarakteriga ega bo’lish;
   
4. 
   Mashg’ulotlarning jo’shqinlik xarakteriga ega bo’lish. Mashg’ulotni boshlashdan avval o’quvchilarda bilim olish istgini qiziquvchanligini, yangilikni bilib olishga ishtiyoqni vujudga keltirish kerak;
   
5. 
   Ta’lim usullarini mashg’ulotning tuzishga qarab tanlash. Mashg’ulotning tuzilishi avvaldan aniq qilib belgilab qo’yilishi kerak. Mashg’ulotning boshida yangi material bilan tanishtirishda avvalgi mashg’ulotlarda o’rganilgan materiallar esga olinib, uni o’quvchilar o’qituvchisi bilan bog’lanadi.
   

Mashg’ulotlarning boshlanish qismini ta’sirli qiziqarli qilib tashkil etish uning keyingi qismlariga ham o’quvchilarda qiziqish uygo’tib, diqqatining barqarorligini ta’minlaydi. Shuning uchun chet tili darslarida interfaol o’yinlardan foydalanib o’tkazilishi samarador usul hisoblanadi. Masalan dars rejasi quyidagicha bo’ladi: