Kurs ishi topshirdi: Yigitaliyev J. Qabul qildi: Teshaboyev G’. Andijon-2023 Топшириқ

Транспорт ишлари.

5-жадвалдаги тавсияларга кўра чўмичини ҳажми 0,4-0,8м³ бўлган
экскаваторлар юк кўтариш қобилияти 5-10 тн бўлган ўзи тўкар машиналарга
хизмат қила олади.

6-жадвал бўйича керакли ўзи тўкар машиналарни маркаларини
аниқлаймиз.
1. МАЗ-205 – 5 тн.
2. МАЗ-03Б – 7 тн.
3. КрАЗ-222В - 10 тн.
Энг тежамли ўзи тўкар машина маркасини танлаб, ҳисобларини 7-жадвалга ўтказамиз, жадвални қуйидагича ҳисоблаб чиқамиз:
Ўзи тўкар машина кузовидаги тупроқни ҳажми қуйидаги формула бўйича аниқланади:
Бу ерда: Q- машинани юк кўтариш қобилияти тн. да
γ - тупроқни солиштирма оғирлиги т/м3 (1-жадвалдан).
Бутун ҳисобнинг йўлини МАЗ-205 машинаси мисолида тушунтирамиз.

1. 
   
   
2. 
   Экскаватор чўмичидаги тупроқ ҳажмини V_э=0,88∙q;
   

V_э=0,88 ∙0,56м³=0,49 м³ деб қабул қилса бўлади,
бу ерда: q=0,56м³ – экскаватор чўмичи ҳажми.

3. 
   Машинага тупроқ ортиш учун чўмичлар сони
   

4. 
   Қабул қилинган чўмичлар сони – 6 та.
   

Чўмичлар сонини бутунлаганда машиналар 10% ошмаган ҳолда ортиқча
юкланган ёки юкланиш билан ишлаши мумкин.

5. 
   Машина кузовига ортилган тупроқни оғирлиги тн тенг
   

6. Машиналарни ортиқча юкланиши (+) ёки кам юкланиши (-) қуйидаги
формула асосида фоизлар(%)да ҳисобланади.

Бунда чиққан натижа 10% дан кичик бўлиши керак.

демак бу 10% дан кичик машина меъёрдан кам юкланилган.

6. 
   Машинанинг икки тарафга қатнаш вақти
   

бу ерда: L – тупроқни транспортда ташиш масофаси км да, бизнинг лойиҳада L=5,5 км га тенг.
V– топшириқ бўйича машинанинг юриш тезлиги – 40 км/соат.

8. Машинага ортиш муддати

Бу ерда: Т_м.ю.қ. – машинани юклаш учун қўйишга сарфланган вақт.
ц =2 – иловадаги 2-жадвал бўйича экскаваторларни 1 минут
ичидаги цикллар сони. Чўмич ҳажми 0,5 м³ бўлган тўғри чўмичли
экскаваторлар учун 1-гуруҳ тупроқларда транспортга ортиб қазишда ц=2,57.

9. Юк кўтариш қобилияти 5,5 дан 10 тн бўлган машиналар учун бўшатиш вақти ≈ 1,6 мин., 11-25 тн лик учун – 2,4 минут.
10. Маневрланган вақти эса юқоридагига биноан
t_м=1,25мин ва t_м=1,4 мин.
11. Керак бўлган ўзи тўкар машиналар сони
бу ерда: t_орт – ортиш вақти; t_а – ағдариш вақти;
t_қ – қатнаш вақти; t_м – манёвр вақти.
та машина деб қабул қиламиз.
12. Ўзи тўкар машинани 1 сменадаги ишни таннархи S=N·C_маш.см.
Бу ерда: С_маш.см. – иловадаги 1-жадвал бўйича 1маш. сменани таннархи;
N – машиналар сони;
S=10 маш. ∙ 29,82сўм=298,2 сўм.
13. Т – экскаваторни транспортга ишлаш сменалар сони 3-жадвалда
аниқланган. 1-вариантда CDM 6135 экскаватори транспортга (5,5 км масофага) тупроқни ортиб 16,84 смена давомида ишлайди, тупроқни ағдармага
етказадиган (тахминан 200м га) ўзи тўкар машинага эса 4,05 сменада қазийди.Ўзи тўкар машина ишининг таннархи S=T сўм,
298,2 сўм ∙ 16,84 смена = 5021,6 сўм
14. Машина сменаларда белгиланадиган меҳнат ҳажмини ўзи тўкар
машиналарнинг 1 сменадаги сони N-ни экскаваторнинг иш сменалар сонига кўпайтириш билан аниқланади.
Мх=N∙T=10 маш.∙16,84 см.=168,4 маш. Смена
15. Тупроқни 200 м масофага транспортда ташишда машинани юриш
тезлиги 5-10 км/соат деб қабул қиламиз, шунда қатнаш вақти
минутга тенг бўлади.
Соат 8⁰⁰да экскаватор ишни бошлайди ва уни машина забойига юклатиш учун қўйилади. Юкланиш вақти t_ю=3,51 минутдан сўнг машина тупроқни ағдаришга қатнаш вақти (қулайлик учун машина ағдарма томонга харакати ва у ердан қайтиш вақти бир хил ҳисобланади) ичида ташийди. Ағдарма жойида машина 1,6мин. да (t_a) бўшатилади, сўнг мин. да орқага забойга қайтади, у ерда t_м=1,25мин. маневр қилади ва қайта юкланишга турди. Шу вақт ичида t_қ + t_а +t_м =16,5+1,6+1,25=19,35 минут ичида забойда 9та қолган мшина бирин-кетин юкланиб жўнаб кетиши керак. 9 та ўзи тўкар машинани юклатиш вақти t_ор·9=5,06∙9=45,54 минутга тенг бўлиши керак. Шунинг учун tор-ни тузатма тахририни қиламиз:
19,35-45,54=-26,19; -26,19:9маш.=2,91; t_ор = 4,68+(-2,91)=1,77 минут деб қабул қиламиз.
Машина тупроқни тўкиш учун соат (8⁰⁰+1,77+8,25) 8 дан 10,02 мин.
ўтганда келади ва 1,6 минут давомида тупроқни тўкади, сўнг соат (8-10,02 мин+1,6 мин) 8 дан 11,62мин ўтганда орқага ҳаракат қилишни бошлайди. Соат 8 дан 19,87 минут ўтганда машина ҳандақга қайтади. 1,25 минут маневр қилади ва яна юкланишга туради.