Laboratorira ishi

Laboratorira ishi
I-II-III-guruhlar aralashmasining tahlili mavzusiga oid laboratoriya ishining (2 soat)
PASPORTI


Mashg’ulotningmaqsadi: I-II-III-guruhlar aralashmasining tahlili reaksiyalarni tahlil qilish va laboratoriyada bajarib ko`rish.
Keraklireaktivlar:NaHC₄H₄O₆eritmasi, ishqorvakislotalar,KH₂SbO₄eritmasi, NH₄ClhamdaNesslerrеаktiviK₂[HgI₄].
Kerakli jihoz, uskunalar va idishlar:

1. 
   Har xil o’lchamli probirkalar
   
2. 
   Pipetkalar har xil o’lchamda
   
3. 
   Oddiy stakanlar, kolbalar
   
4. 
   Issiqlikka chidamli stakanlar va kolbalar
   

Mavzu: I-II-III-guruhlar aralashmasining tahlili.
Reja:
7.1. I-guruh kationlarining aralashmasining analizi.
7.2. II-guruh kationlarining aralashmasining analizi.
7.3. III-guruh kationlarining aralashmasining analizi.
Mashg’ulotningmaqsadi: I-II-III-guruhlar aralashmasining tahlili reaksiyalarni tahlil qilish va laboratoriyada bajarib ko`rish. Keraklireaktivlar:NaHC₄H₄O₆eritmasi, ishqorvakislotalar,KH₂SbO₄eritmasi, NH₄ClhamdaNesslerrеаktiviK₂[HgI₄].
Kerakli jihoz, uskunalar va idishlar:

1. 
   Har xil o’lchamli probirkalar
   
2. 
   Pipetkalar har xil o’lchamda
   
3. 
   Oddiy stakanlar, kolbalar
   
4. 
   Issiqlikka chidamli stakanlar va kolbalar
   

Ishningbajarilishi: Analizni boshlashdan oldin eritmani pH ni aniqlab olish kerak. Chunki tegishli muhitni vujudga keltirish analitik reaksiyalarni o‘tkazishni muhim shartlardan biri. Bundan tashqari pH ning qiymatidan foydalanib, eritmaning tarkibi to’g’risida ayrini xulosalar chiqarish mumkin. Eritmaning pH ni aniqlash indikalor qog'ozi yordamida amalga oshiriladi.
Eritma tarkibidagi NH₄⁺, ion lari eritmaga ishqor qo‘shib qizdirish yoki Nessler reaktividan foydalanib aniqlanadi. I-guruhni boshqa kationlari Mg²⁺ ionini topishga xalaqit qilmaydi. Shuning uchun analizni keyingi bosqichida eritmaning bir qismidan Mg²⁺ ionini aniqlash mumkin. Buning uchun tekshiriladigan eritmaga Na₂HPO4 va NH₄OH qo'shiladi. Kristall holatdagi oq cho‘kma MgNH₄PO₄ ni hosil bo’lishi eritmada Mg²⁺ ioni borligini ko'rsaladi.
Ammoniy ioni kaliy va natriy ionini aniqlashga xalaqit bergani uchun uni yo'qotish talab etiladi. Buning uchun eritma quruq qoldiq hosil bo’lguncha bug‘latiladi. Hosil bo’lgan quruq qoldiqqa HC1 yoki HNO₃ bilan ishlov beriladi va NH₄⁺ tuzlari termik parchalanadi. Quruq qoldiq suvda eritib olinadi va unda NH₄⁺ ni to liq yo‘qotilganligi Nessler reaktivi yordamida tekshirib ko‘riladi. Tarkibidan NH₄⁺ ionlari yo'qotilgan eritmani sistematik analizi quyidagi sxema bo‘yicha amalga oshiriladi. Tarkibidan NH₄⁺ ionlari yo‘qotilgan eritmaga vino kislotasi eritmasi qo‘shiladi. Eritma sovutilib, shisha tayoqcha bilan probirkani devorlari ishqalanadi. K⁺ ionlari KHC₄H₄0₆ holida cho‘kmaga tushadi. Eritmada Na⁺, Mg²⁺, Li⁺ ionlari qoladi. Cho‘kma sentrifugada ajratib olinadi. Sentrifugatga K₂C0₃ qo‘shiladi va aralashma qizdiriladi. Bunda Li₂C0₃, Mg₂(0H)₂C03 cho‘kmalari hosil bo‘ladi. Cho‘kma sentrifugalab, ajratiladi. Eritmadan Na⁺ ioni KH₂SbO₄ bilan aniqlanadi. L₂CO₃, Mg₂(0H)₂C0₃ cho‘kmasiga KOH eritmasi qo‘shib qaynatiladi. Bunda cho'kmaga Mg(OH)₂ tushadi, eritmada esa Li⁺ ionlari qoladi. Eritmadan Li⁺ ionlari NH₄F bilan aniqlanadi. HCl da critilgan cho'kmadan magniy ionlari NH₄Cl+NH₄OH+Na₂HP0₄ qo‘shib qizdirish bilan aniqlanadi. Bunda MgNH₄P04 oq kristall cho‘kma hosil qiladi. К⁺, Na⁺, Li⁺ va Mg²⁺ ionlari aralashmasining ajratish sxemasi 3.1- sxemada keltirilgan.
II- guruh kationlari aralashmasining sistematik analizi sxemasi
Ba²⁺, Ca²⁺, Sr²⁺ ionlari aralashmasini ajratish sxemasi 3.2-sxemada keltirilgan. II-guruh kationlari BaC0₃, СаСОз, SrC0₃ holida cho‘kadi. Cho‘kma 2N CH3COOH da eritiladi. Aralashma tarkibidagi Ba²⁺ ionlari K₂Cr₂0₇ ta’sirida cho‘kliriladi. Bunga Ca²⁺ va Sr²⁺ ionlari xalaqit qilmaydi. K₂Cr₂0₇ ning ortiqcha miqdori eritmani sariq rangga kiritib, Ca²⁺ va Sr²⁺ ionlarini aniqlashga halaqit qiladi. Shu sababli eritmada bo’lgan Ca²⁺ va Sr²⁺ К₂СОз ta’sirida (pH<10) CaC0₃ va SrCO₃ holida cho'ktirib olinadi.
Kationlar aralashmasi tekshirilayotgan eritmadan bir nechta kationlar uchun umumiy bo`lgan bitta yordamchi reaktiv bilan cho`kmaga tushirilishi mumkin. Bir nechta ionlarni cho`ktiradigan modda guruh reaktivi deb ataladi.