Laboratoriya ish -2 Mavzu: O’tkazgichning qarshiligini o’zgarmas tok ko’prigi yordamida aniqlash Ishdan maqsad

Ishni bajarish tartibi 
1. Sxema bilan batafsil tanishiladi. Tajriba natijalarini yozish uchun quyidagi 
jadval chiziladi. Noma'lum qarshilik sifatida 
x
R

qarshilikni o’tkazgich zanjirga 
ulanadi. 
2. Qo’zg’aluvchan D kontaktni reoxord simining o’rtasiga (
1

=
2

=50 sm) 
qo’yibqarshiliklar magazinidan R
0
ning qiymati shunday tanlab olinadiki,
galvanometrdan o’tayotgan tok kuchi I
g
=0 bo’lsin. So’ngra D kontakt siljitilib 
galvanometrdagi tok kuchi aynan «0» ga keltiriladi. 
1

va 
2

ning qiymatlari 
jadvalga yoziladi. 
3. So’ngra reoxordning
1

30, 40, 60, 70 sm qiymatlari uchun ham
R
0
qarshilik tanlab olinadi va har bir uzunlik uchun galvanometrdan o’tayotgan 
tok nolga keltiriladi. O’lchab olingan kattaliklar asosida (13) formuladan
foydalanib noma'lum qarshilik hisoblab topiladi va uning o’rtacha qiymati 
aniqalanadi, 
1

, 
2

, R
0
larning qiymatlari jadvalga yoziladi. 
Qarshiliklar 
N 
R
0 
(Om) 
1

(m) 
2

(m) 
R
x 
(Om)
x
> ΔR
x 
<ΔR
X
> 
100








R
R
% 
x
R

1 
2 
3 
x
R

1 
2 
3 
x
R

va
x
R

lar 
parallel ulangan 
1 
2 
3 
x
R

va
x
R

lar 
ketma-ket 
ulangan 
1 
2 
3 
4. Zanjir gaqarshiligi
x
R

bo’lgan o’tkazgich ulanadi, 2-3 bandlar takrorlanib
(13) formula yordamida ikkinchi o’tkazgichning qarshiligi va uning o’rtacha 
qiymati aniqlanadi. 
5.
x
R

va
x
R

qarshiliklar elektr zanjiriga avval parallel so’ngra ketma-ket 
ulanadi. Har ikki hol uchun 2-3 bandlar takrorlanib (13) formula yordamida

---

umumiy qarshiliklar R
par
va R
k-k 
hisoblab topiladi. O’tkazgichlar parallel 
ulangandagi umumiy qarshilik Rpar ning hamda ketma-ket ulangandagi umumiy 
qarshilik R
k-k 
ning o’rtacha qiymatlari aniqlanadi. 
6. O’tkazgichlarni parallel va ketma-ket ulab topilgan tajriba natijalarini
nazariy yo’l bilan chiqarilgan formulalar: ketma-ket ulash uchun R
k-k
=
x
R

+
x
R

,
parallel ulash uchun R
par
=
x
x
x
R
R
R






x
R
orqali hisoblab topilgan natijalar bilan 
taqqoslanadi. 
7. Olingan natijalar bo’yicha
x
R

va
x
R

karshiliklar uchun absolyut va nisbiy 
xatoliklar hisoblanadi.Olingan natijalar yuqoridagi jadvalga yoziladi. 
 
Sinov savollari. 
1. O’tkazgich qarshiligi qanday fizik kattalik va klassik elektron nazariyasi 
asosida u qanday tushuntiriladi. 
2. Kirxgof qoidalarini tushuntiring. 
3. Uitson ko’prigi sxemasini chizing. Bu ko’prik usuli yordamida qarshilikni
o’lchashning mohiyatini izoxlab bYering. 
4. Reoxordning vazifasini tushuntiring. 
5. Kirxgof qoidalari yordamida galvanometrdan tok o’tmasligi sharti asosida 
noma'lum qarshilikni hisoblash formulasini isbotlang.