Lazerning yaratilish tarixi va bosqichlari

Lazerning yaratish tarixi va bosqichlari

Lazerning yaratilish tarixi va bosqichlari

Reja: 

1. Lazerlar haqida tushuncha.

2. Lazerlar ishlash prinsipi

3. Lazerlarning qo’llanish sohalari

Lazer so’zi inglizcha “Laser” so'zi “Light Amplification by Stimulated Emission of Ratiation” iborasining bosh harflaridan olingan bo'lib, “Majburiy nurlanish tufayli yorug'likning kuchayishi” ma'nosini anglatadi. Lazer nurlanishi ultrabinasha, infraqizil va ko'zga ko'rinadigan diapazondagi elektromagnit to'lqinlardir. Bu to'lqinlar atom va molekulalarning majburiy (stimullangan) nurlanishiga asoslanib hosil qilinadi. Bunday nurlanish hosil qiluvchi qurilmani lazer yoki optik kvant generator (OKG) deyiladi.

• 
  Lazer so’zi inglizcha “Laser” so'zi “Light Amplification by Stimulated Emission of Ratiation” iborasining bosh harflaridan olingan bo'lib, “Majburiy nurlanish tufayli yorug'likning kuchayishi” ma'nosini anglatadi. Lazer nurlanishi ultrabinasha, infraqizil va ko'zga ko'rinadigan diapazondagi elektromagnit to'lqinlardir. Bu to'lqinlar atom va molekulalarning majburiy (stimullangan) nurlanishiga asoslanib hosil qilinadi. Bunday nurlanish hosil qiluvchi qurilmani lazer yoki optik kvant generator (OKG) deyiladi.
  
• 
  Sovet fizigi V.A. Fabrikant 1940-1941 yillarda gaz razryadi spektrini o'rganish ishlari davomida “majburiy nurlanish hisobiga” yorug'lik intensivligini kuchaytirish mumkinligini isbotladi. 1955 yilda Sovet fiziklari A.M. Proxorov va N.G. Basov o'ta yuqori chastotali birinchi kvant generatorini yaratdi. Bu mikroto'lqin diapazonidagi optik kvant generator-mazer edi. 1958 yilga borib Proxorov va Basov bilan ayni bir vaqtda AQSH fizigi CH. Tauns ko'zga ko'rinadigan yorug'lik spektri diapazonida kvant generatori-lazer qurish mumkinligini ilmiy va amaliy isbotladilar.
  

Lazer qurilmalarida ishlatiladigan ishchi materiallarni lazer materiallar deyiladi yoki ularni faol (aktiv) moddalar deb ataladi. Faol muhit sifatida yoqut kristali (rubin) ishlatiladigan lazer 1960 yil yaratildi. Keyingi kashfiyotlarda neon Ne va geliy He gazlari arlashmasi qo’llaniladigan lazer (1960 y), neodim Nd 3 ionlari qo’shilgan silikat shisha qo’llanilgan lazer (1961y), yarimo’tkazgich birikma kalsiy-mishyakli CaAs kristallari qo’llanilgan lazer (1962 y), anorganik suyuqlikdagi neodim eritmasi selenoksixlorid SeOCl2 va organik bo’yoq eritmalari ishlatiladigan lazerlar (1966 y) yaratildi. 1974 yilga kelib faol moddalar (lazer materiallar) soni 200 ga yetgan edi. Har xil aralashmalar qo’shilgan ion kristallar eng katta lazer materiallari guruhini tashkil etadi. Tartibsiz ichki tuzilishga ega bo’lgan lazer shishalar shisha hosil qiluvchi komponentalar va faol aralashmalar sifatida olingan ionlardan iborat bo’ladi. yarimo’tkazgichli lazer materiallar birikmali kristallardan iborat bo’ladi. Ularda ishchi elementi qalinligi 0,1 mkm bo’lgan p-n o’tish bo’lib, o’lchamlari 1x1x0,2 mm li plastinka ko’rinishda tayyorlanadi. Demak, faol muhitga bog’liq holda lazerlarning qattiq jismli, suyuqlikli (kimyoviy), gazli, yarimo’tkazgichli va bo’yoq moddali turlarga ajratish mumkin.

• 
  Lazer qurilmalarida ishlatiladigan ishchi materiallarni lazer materiallar deyiladi yoki ularni faol (aktiv) moddalar deb ataladi. Faol muhit sifatida yoqut kristali (rubin) ishlatiladigan lazer 1960 yil yaratildi. Keyingi kashfiyotlarda neon Ne va geliy He gazlari arlashmasi qo’llaniladigan lazer (1960 y), neodim Nd 3 ionlari qo’shilgan silikat shisha qo’llanilgan lazer (1961y), yarimo’tkazgich birikma kalsiy-mishyakli CaAs kristallari qo’llanilgan lazer (1962 y), anorganik suyuqlikdagi neodim eritmasi selenoksixlorid SeOCl2 va organik bo’yoq eritmalari ishlatiladigan lazerlar (1966 y) yaratildi. 1974 yilga kelib faol moddalar (lazer materiallar) soni 200 ga yetgan edi. Har xil aralashmalar qo’shilgan ion kristallar eng katta lazer materiallari guruhini tashkil etadi. Tartibsiz ichki tuzilishga ega bo’lgan lazer shishalar shisha hosil qiluvchi komponentalar va faol aralashmalar sifatida olingan ionlardan iborat bo’ladi. yarimo’tkazgichli lazer materiallar birikmali kristallardan iborat bo’ladi. Ularda ishchi elementi qalinligi 0,1 mkm bo’lgan p-n o’tish bo’lib, o’lchamlari 1x1x0,2 mm li plastinka ko’rinishda tayyorlanadi. Demak, faol muhitga bog’liq holda lazerlarning qattiq jismli, suyuqlikli (kimyoviy), gazli, yarimo’tkazgichli va bo’yoq moddali turlarga ajratish mumkin.