652ac6c65605a5150abf98c5d305e093 MOLIYA VA SOLIQLAR
2. Soliq to‘lovlarining turizm sohasida investitsiyalar hajmiga ta’sirini ekonometrik modellashtirish Statistik ma’lumotlarni qayta ishlash uzoq vaqtdan beri inson
faoliyatining turli sohalarida keng qo‘llanilmoqda. Umuman olganda
statistik tahlil usullari qo‘llanilmaydigan birorta sohani topish
mushkul. Ayniqsa, iqtisodiy faoliyat sohalarida ijtimoiy-iqtisodiy
jarayonlar haqidagi juda ko‘plab ma’lumotlarni qayta ishlashda
statistik ma’lumotlarni qayta ishlash muhim ahamiyat kasb etadi.
Modellashtirish usullari avvalo, mantiqiy-evristik, miqdoriy,
matematik va statistik tadqiqotlarda turli bog‘liqliklar, rivojlanish
tendensiyalarini aniqlash va prognoz modellarini yaratish hamda
ularni kompyuter texnologiyalari orqali tajriba qilishga asoslanadi.
Ushbu maqsadda ekstrapolyatsiya, ekonometrik, maqsadli va
imitatsion modellardan foydalaniladi.
Ushbu axborotlarni, ya’ni statistik ma’lumotlarni har tomonlama
va puxta tahlil qilish maxsus usullar yordamida amalga oshiriladi.
Bunda ayniqsa, korrelyatsion va regression tahlil usullari qo‘l keladi.
Iqtisodiy tadqiqotlarda odatda jarayonlarning dinamikasi va unga
ta’sir ko‘rsatuvchi omillarning darajasini aniqlash talab qilinadi.
Bu kabi masalalarning qo‘yilishi korrelyatsion va regression
tahlil usullari asosida hal qilinadi. Iqtisodiy jarayonlarning
dinamikasi va unga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni nafaqat aniqlash,
balki ularni miqdoriy jihatdan baholash ham muhim ahamiyatga ega.
Ushbu yondashuv natija va omillar o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlashni
talab etadi. Chunki omillar o‘rtasidagi bog‘liqlik natijasida bir
omilning o‘zgarishi boshqalarning ham o‘zgarishiga olib keladi.
Korrelyatsion tahlilning asosiy vazifasi bog‘liqlik kuchini aniqlash
va ular o‘rtasida korrelyatsion bog‘liqlik mavjudligi haqidagi
gipotezani asoslashdan iboratdir. Iqtisodiy jarayonlarga ta’sir
ko‘rsatuvchi barcha omillar ham tasodifiy miqdorlar hisoblanmaydi,
shuning uchun iqtisodiy hodisalarni tahlil qilishda tasodifiy yoki
tasodifiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlik tekshiriladi.
Bunday bog‘liqlik regression bog‘liqlik, ularni o‘rganuvchi
matematik statistika usuli esa regression tahlil deb ataladi.
