Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Quyidagilar 
soliq 
solinadigan 
aylanma 
miqdoriga 
kiritilmaydi: 
a) korxonaning bir tarkibiy birliklari tomonidan ushbu korxona 
boshqa tarkibiy birliklarining sanoat-ishlab chiqarish ehtiyojlari 
uchun sotilgan mahsulotlar, yarim tayyor mahsulotlar, bajarilgan 
ishlar va xizmatlarga doir aylanmalar (ichki ishlab chiqarish 
aylanmasi). Ushbu bandda korxonaning tarkibiy birliklari deganda 
bank muassasasida hisob-kitob varag‘ga ega bo‘lmagan, shuningdek, 
asosiy korxona balansida turadigan tarkibiy birliklar tushuniladi. 
b) xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari, boshqa turdagi korxonalar 
tugatilganida ular mol-mulkining a’zolari, muassislari o‘rtasida taqsim-
lanishi bo‘yicha aylanmalar. Mabodo tugatilgan korxona mol-mulki 
boshqa shaxslarga sotiladigan bo‘lsa, bu qoida unga tegishli bo‘lmaydi; 
d) korxonalar o‘rtasida bo‘lish balansi bo‘yicha va (yoki) ushbu 
korxonalarning mulkdori bo‘lgan yuqori tashkilotning buyrug‘iga 
ko‘ra bir tizimning ichida bepul berilgan asosiy vositalar va 
tugallanmagan qurilish obyektlarining (tugallanmagan qurilishni 
hisobga oluvchi hisob varaqlarda hisobga olinadigan) qiymati; 

---

300 
e) asosiy 
vositalar, 
tugallanmagan 
qurilish 
obyektlari 
(tugallanmagan qurilishni hisobga oluvchi hisob varaqlarda hisobga 
olinadigan) va nomoddiy aktivlarni korxonalarning ustav kapitaliga 
ulush sifatida berish bo‘yicha aylanmalar. 
QQSdan ozod qilingan tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni ishlab 
chiqaruvchi korxonalar moddiy resurslar (ishlar, xizmatlar)ni QQS 
bilan sotib oladilar. 
Bunda sotib olingan moddiy resurslar (ishlar, xizmatlar)ga doir 
QQS ishlab chiqarish xarajatlariga kiritiladi. Savdo, ta’minot-sotish 
va tayyorlash korxonalari QQSni xarid qilingan tovar qiymatiga 
kiritadilar. 
Shunga o‘xshash sotib olingan moddiy resurslar (ishlar, 
xizmatlar) bo‘yicha QQS so‘mmalarini ishlab chiqarish va muomala 
xarajatlariga, savdo, ta’minot-sotish va tayyorlash korxonalari 
bo‘yicha xarid qilingan qiymatga kiritish tartibi amaldagi soliqqa 
tortishning alohida tartibi ko‘zda tutilgan yuridik shaxslarga nisbatan 
ham qo‘llaniladi. 
Agar korxona QQSdan ozod qilingan faoliyat turi bilan bir 
qatorda bunday soliqqa tortiladigan faoliyatni ham amalga 
oshiradigan bo‘lsa, unda u faoliyatning bunday turlari bo‘yicha 
xarajatlar va natijalarning alohida hisobini yuritishi kerak. 
Agar korxona yetkazib berilishi QQSga tortiladigan va bunday 
soliqqa tortilmaydigan bir xildagi mahsulotni ishlab chiqaradigan 
bo‘lsa, unda bunday holda xarajatlarning ajratib ko‘rsatilishi soliq 
solinadigan aylanmaning jami aylanma summasidagi salmog‘iga 
qarab amalga oshiriladi. 
QQS tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) ishlab chiqarish, sotish 
jarayonida qo‘shilgan qiymatning bir qismining byudjetga 
ajratilishidir.