Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Aksiz solig‘i obyekti quyidagilar hisoblanadi
: 
1) aksiz to‘lanadigan tovarlarni realizatsiya qilish, shu 
jumladan, aksiz to‘lanadigan tovarlarni boshqa tovarlarga 
(xizmatlarga) ayirboshlash uchun berish: 
tovarga bo‘lgan mulk huquqini berish; 
garov bilan ta’minlangan majburiyat bajarilmagan taqdirda, 
garovga qo‘yilgan aksiz to‘lanadigan tovarlarni garovga qo‘yuvchi 
tomonidan berish; 
aksiz to‘lanadigan tovarlarni bepul berish; 
aksiz to‘lanadigan tovarlarni (xizmatlarni) jismoniy shaxslar-
ning mehnatiga haq to‘lash yoki dividendlar to‘lash hisobidan berish; 
2) aksiz to‘lanadigan tovarlarni yuridik shaxsning ustav 
fondiga (ustav kapitaliga) hissa sifatida yoxud oddiy shirkat 
shartnomasi (birgalikdagi faoliyat to‘g‘risidagi shartnoma) bo‘yicha 
sherikning (ishtirokchining) hissasi sifatida berish; 
3) aksiz to‘lanadigan tovarlarni: 
a) ishtirokchiga (muassisga) u yuridik shaxs tarkibidan chiqqan 
(chiqib ketgan) taqdirda yoxud yuridik shaxsda ishtirok etish ulushi 
kamayganda yoki yuridik shaxs tomonidan ishtirokchidan ushbu 
yuridik shaxsda ishtirok etish ulushi (ulushning bir qismi) qaytarib 
sotib olinganda ishtirokchiga berish;
b) yuridik shaxs bo‘lgan emitent tomonidan aksiyadordan 
ushbu emitent chiqargan aksiyalar qaytarib sotib olingan taqdirda 
aksiyadorga berish; 

---

303 
d) yuridik shaxsni tugatishda aksiyadorga yoki ishtirokchiga 
berish; 
4) aksiz to‘lanadigan tovarlarni qaytarish sharti bilan qayta 
ishlash uchun topshirish, shuningdek, qaytarish sharti bilan berilgan 
xom ashyo va materiallarni qayta ishlash mahsuli bo‘lgan, shuning-
dek aksiz to‘lanadigan shunday xom ashyo va materiallarning 
mahsuli bo‘lgan, aksiz to‘lanadigan tovarlarni qaytarish sharti bilan 
berilgan xom ashyo va materiallarning mulkdoriga ishlab chiqa-
ruvchi tomonidan topshirish; 
5) aksiz to‘lanadigan tovarlardan o‘z ehtiyojlari uchun 
foydalanish; 
6) aksiz to‘lanadigan tovarlarni O‘zbekiston Respublikasining 
bojxona hududiga olib kirish; 
7) benzinni, dizel yoqilg‘isini va gazni yakuniy 
iste’molchilarga realizatsiya qilish yoki ulardan o‘z ehtiyojlari uchun 
foydalanish; 
8) aksiz to‘lanadigan xizmatlar ko‘rsatish; 
9) O‘zbekiston Respublikasi hududida ishlab chiqarilgan va 
(yoki) O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga import 
qilinadigan aksiz to‘lanadigan tovarlarning buzilishi, yo‘qotilishi, 
bundan favqulodda vaziyatlar natijasida yuzaga kelgan hollar 
mustasno. Aybdor tomonidan tovarning qiymati sug‘urta orqali 
to‘langan yoki uning o‘rni qoplangan taqdirda, aksiz solig‘i sug‘urta 
orqali to‘lash (o‘rnini qoplash) ulushida to‘lanadi. 
Buyurtmachi tomonidan beriladigan xom ashyodan mahsulotga 
aksiz solig‘ini hisoblash chog‘ida aksiz solig‘i solinadigan 
mahsulotni sotishga doir aylanma quyidagicha belgilanadi: 
–
aksiz solig‘ining qat’iy stavkalari belgilangan mahsulot 
bo‘yicha tayyor mahsulotning fizik hajmidan kelib chiqib; 
–
boshqa mahsulotlar bo‘yicha tayyor mahsulotni ishlab 
chiqarishga doir ishlar qiymatidan va buyurtmachi tomonidan 
beriladigan xom ashyo qiymatidan kelib chiqib. 
Aksiz solig‘i so‘mmasi quyidagi formulalar bo‘yicha aniqlanadi: 
Toza etil spirtining 1 litri uchun aksiz solig‘ining qat’iy stavkalari 
belgilangan mahsulot bo‘yicha mahsulot birligiga alkogolli mahsulot 
(kam spirtli vino, shampan vinosidan tashqari) 

---

304 
(F x A) / 100, (3) 
bunda 
F – tayyor mahsulot tarkibidagi spirt (o‘tkirligi), foizlarda (undan 
spirt tayyorlangan xom ashyo turidan qat’i nazar); 
A – aksiz solig‘ining qat’iy stavkasi, o‘lchov birligiga so‘mlarda. 
Tayyor mahsulot birligiga aksiz solig‘ining qat’iy stavkalari 
belgilangan mahsulot bo‘yicha (kam spirtli vino, shampan vinosi, etil 
spirti, pivo, o‘simlik (paxta) yog‘i va tamaki mahsulotlari) 
S x A, (4) 
bunda:
S – tegishli o‘lchov birliklarida sotilgan mahsulotning fizik hajmi; 
A – aksiz solig‘ining qat’iy stavkasi, o‘lchov birligiga so‘mlarda. 
Boshqa aksizlanadigan mahsulotlar bo‘yicha, 
(O x A) / 100, (5) 
bunda 
O – o‘z ichiga aksiz solig‘ini oladigan narx, QQSsiz; 
A – aksiz solig‘i stavkasi, foizlarda. 
Aksiz markalari bilan markalangan tovarlar bo‘yicha aksiz solig‘i 
belgilangan tartibda hisoblab chiqiladi. Bunda aksiz markazlarining 
nominal qiymati aksiz solig‘ini to‘lash hisobiga kiritilmaydi.