Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Boshqarish obyekti
– turli shakldagi moliyaviy munosabatlar 
(korxona moliyasi, sug‘urta, davlat moliyasi) turidir. 
Boshqarish subyekti
– moliyani boshqarishni amalga 
oshiruvchi tashkiliy tuzilmalar, institutlar, korxonalarning moliya 

---

57 
xizmati, davlatning moliya organlari va davlat soliq xizmati 
hisoblanadi. 
Moliyaviy boshqaruv faoliyatining muhim sohasi moliyani 
boshqarish hisoblanadi. Uni ma’lum bir uslub va tamoyillarga hamda 
turli rag‘batlantirish va jazo (sanksiya)larga tayanib maxsus apparat 
amalga oshiradi. Boshqaruv faoliyati – oldinga qo‘yilgan masalalarni 
tezroq hal qilish maqsadida mavjud usullar orasidan eng samaraligini 
tanlash yoki qo‘llanilayotgan usullardan oqilona foydalanish uchun 
shart-sharoitlar yaratishdan iboratdir.
Har qanday boshqaruv tizimiga xos bo‘lgani kabi, moliyani 
boshqarishda ham obyektlar va subyektlar mavjud bo‘ladi. Moliyani 
boshqarishning obyekti bo‘lib turli moliyaviy munosabatlar 
hisoblanadi; subyektlari esa, boshqarishni amalga oshiruvchi 
tashkiliy tuzulmalar hisoblanadi. 
Moliyani boshqarishni
amalga oshiruvchi barcha tashkiliy 
tuzulmalar yig‘indisi moliyaviy apparat deyiladi.
Davlat moliyasini boshqarishning maqsadi moliya siyosati 
shartlarini amalga oshirish hisoblanadi. Aynan samarali moliya 
siyosati bevosita moliyaning o‘ziga (boshqaruv obyektiga) yuklatil-
gan ishning aniq bir usullari bilan, moliya tizimi organlarini (bosh-
qaruv subyektlarini) tashkil qilish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa-
rishning potensial imkoniyatlarini yaxlit birlashtirish imkonini 
beradi. 
Aksariyat mamlakatlarda moliya siyosati institutsional moliya 
tizimi orqali amalga oshiriladi. Ularning faoliyati moliyaning 
bo‘g‘inlarini, xususiyatlarini, barcha moliya muassasalari funksiya-
larini uslubiy umumiyligini hisobga olgan holda boshqarishning 
barcha quyi organlarini markazlashgan boshqaruvda faol ishtirok 
etishini hisobga olgan holda moliyani boshqarishga yo‘naltiriladi. 
Moliya siyosatini yuritish va mos ravishda moliyani boshqarishning 
yakuniy maqsadlarga bog‘liqligi, barcha xo‘jalik tarmoqlarining 
makroiqtisodiy balanslashuviga erishish, jamiyatning barcha a’zolari 
manfaatlariga mos kelishi, iqtisodiy qonunlardan foydalanish, real 
imkoniyatlar asosida ichki va tashqi iqtisodiy hamda siyosiy 
sharoitlarni hisobga olish kabi asosiy uslubiy tamoyillarga 
asoslanadi. 

---

58