M. agayev, D. C.ƏSGƏrov fiZİkadan laboratoriya iŞLƏRİNƏ RƏHBƏRLİK

Cihazın təsviri

Cihazın təsviri şəkil 1-də göstərilmişdir. Tədqiq olunan maye olaraq bitki yağını götürmək olar. Bu yağ C - silindrik qabına tökülür və silindirin yan səthindən bir-birindən müəyyən məsafədə yeriəşmiş iki a və b nişanələri qeyd olunur. Mis kuporusu məhlulu isə C₁ qabına tökülür, C₁ qabı C silindirik qabından hündürdə yerləşdirilir. Mis kuporusu məhlulu D damcıladıcısı vasitəsilə damcıladılır. Damcı maye içərisinə düşərkən onun a və b nöqtələri arasında keçmə müddəti saniyəölçən vasitəsilə təyin olunur və məlum məsafəsinə görə damcının düşmə sürəti tapılır.

İşin gedişi.

1. 
   C₁ qabının D damcıladıcısı vasitəsilə mis kuporusu məhlulunun bir damcısının tədqiq olunan maye içərisinə daxil edib, onun hərəkətini izləyin. Damcı birinci nişan (a) xəttindən keçən anda saniyəölçəni işə salın və ikinci (b) nişanından keçdikdə isə onu dayandırın. Kürənin iki xətt arasındakı düşmə zamanı (t) və bu xətlər arasındakı məsafəni () bilərək onun düşmə sürətini tapın.
   
2. 
   Damcının r radiusunu onun kütləsinə əsasən hesablayın. Bu məqsədlə əvvəlcə qurudulmuş kiçik bir stəkanın boş kütləsini (m₂) tərəzi vasitəsilə dəqiq təyin edin. D damcıladıcısını elə bir vəziyyətdə qoyun ki, borudan düşən damcıları saymaq mümkün olsun. Stəkanı borunun altına qoyaraq ona 50-60 damcı mis kuporusu məhlulu damcılladın və bu halda onun m₃ kütləsini təyin edin. Təbiidir ki, bütün damcıların ümumi kütləsi olar. Damcıların ümumi n- sayını və onların ümumi m₁ kütləsini bilərək, (8) ifadəsinə görə damcının r radiusunu hesablayın.
   
3. 
   Tapılmış və r -in qiymətlərinə görə (7) ifadəsinə əsasən -nin qiymətini hesablayın. ( Mis kuporusu məhlulunun və tədqiq olunan mayenin sıxlığının qiyməti laboratoriyada verilir).
   
4. 
   Təcrübəni 4-5 dəfə təkrar aparmaqla təcrübənin mütləq və nisbi xətasını hesablayın.