|
Cəmiyyətin siyasi həyatı bir sıra elmlər, o cümlədən politologiya, siyasi sosiologiya, siyasi psixologiya, eyni zamanda fəlsəfə tərəfındən öyrənilir. Fəlsəfə bütün siyasi hadisələrin, onların qarşılıqlı fəaliyyətinin mahiyyətini dərk etməyə cəhd edir. Bu fəlsəfənin siyasətin fəlsəfəsi adlanan sahəsinin tədqiqat predmetidir.
«Hakimiyyət», «siyasət» kateqoriyalarının fəlsəfənin «azadlıq», «ədalət», «bərabərlik», o cümlədən milli, sinfi, ümumbəşəri kimi əsaslı kateqoriyaları ilə qarşılıqlı münasibətinin aydınlaşdırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Cəmiyyətin siyasi həyatını şərtləndirən amillər-Siyasətin ən mühüm və daha qədimi problemi - hakimiyyət problemidir. Siyasət və hakimiyyətin qarşılıqlı münasibəti dialektik xarakter daşıyır. Hakimiyyət, bir tərəfdən, siyasətin həyata keçirilməsi vasitəsi kimi çıxış edir, digər tərəfdən isə, onun ilkin əsasıdır. Maks Veber düzgün olaraq göstərmişdir ki, siyasət istər dövlətlər arasında, istərsə də dövlətin daxilindəki ayrı-ayrı adamların hakimiyyətdə iştirak etmək və ya hakimiyyət bölgüsünə təsir etmək cəhdidir. Ağalıq və tabelik münasibətinin qurulması, yəni adamlar arasında asılılıq münasibətinin yaranmasının özü elə hakimiyyətdir. Nəticədə hakimiyyət insanı iradəsinin əksinə olaraq fəaliyyətə məcbur edir.
Hər bir ağıllı qurulmuş dövlətdə hakimiyyətin üç qanadı: qanunlar qəbul edən qanunverici, qəbul olunmuş qanunlar əsasında idarəçiliyi həyata keçirən icraedici, qanunlara riayət olunmasına nəzarət edən və ədaləti həyata keçirən məhkəmə – fəaliyyət göstərir. Hakimiyyətin bir qanadının digərindən kifayət qədər müstəqilliyi təmin olunmayan dövlətdə istibdad yaradır. Qanunverici hökumət ola bilməz, çünki birinci qanun verir, ikinci isə ona tabe olur. Nə qanunverici, nə də icraedici məhkəmə ola bilməz: onlar yalnız hakimləri təyin edirlər.
Dostları ilə paylaş: |
