M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

l2 C r S lC2+C 3
q°pt
v 
c 2 
V 
c 3 
bunda, Сз — mahsulot defitsiti natijasidagi yillik xarajatlar.
Zaxira darajasi
10.8-rasm.
Defitsit hisobga olingan holda joriy zaxiraning 
harakatlanish sikli.
Сз sezilarli darajada oshganda C3 / ( G + C3) m unosabati 1 
ga intiladi va partiyaning optim al hajmi defitsit mavjud bo ‘lmagan 
holatdagi miqdorga intiladi.
Agar defitsit natijasidagi yo‘qotishlar katta boMmasa, unda 
Сз /( C 2 + Сз) 0 ga intiladi, partiyaning optim al hajmi esa 
cheksizlikka, ya’ni zaxirada yuqori darajadagi defitsit vujudga 
keladi.
Misol.
Detallarga beriladigan buyurtm aning samarali miqdori Xo 500 
donaga teng b o ‘lsin va defitsit natijasidagi yo‘qotishlar bir yilda
0,20 pul birligini tashkil etsin.
188

---

САА /0,1 + 0,2 
^
4 samarali
=
5 0 0 J
...p " —
= 6 1 3 ’
9 
= 5 0 0 /-----— ---- =408.
opt 
У 0,12 + 0,20
Davrning um um iy vaqti:
T = 613/1500 - 0,41 yoki 0,41 • 240 - 98,4 kun.
Keltirilgan hisoblar ko‘rsatib turibdiki, defitsit hisobga olingan 
holatda buyurtm aning samarali miqdori o ‘sadi (500 donaning 
o ‘miga 613 dona) va buyurtm a nuqtalari orasidagi davrga ko‘proq 
vaqt ketadi (0,33 ning o'rniga 0,4).
Nazorat uchun savollar
1. Xarid logistikasi tushunchasini izohlab bering.
2. Xarid logistikasining korxonalarda tutgan о ‘mini aytib bering.
3. Materiallarni xarid qilish jarayoni va arizalar tahlilini qanday tushunasiz?
4. Buyurtmalarni joylashtirishni qanday tushunasiz?
5. Yetkazib beruvchilarni tanlash asosiy mezonlarini izohlab bering.
6. Buyurtmalar bajarilishini nazorat qilish qanday vazifalami bajaradi?
7. Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi ehtiyojlar tushunchasini izohlab bering.
8. Brutto va netto ehtiyoj tushunchasi nimalardan iborat?
9. Materiallarga bo ‘Igan har xil turdagi ehtiyojlaming о ‘z.aro ta ’siri mohiyatini
tushuntirib bering.
10. Iiisobning determinant uslublari nimalardan iborat?
11. Ehtiyojlarni aniqlash uslublarining klassifikatsiyasiga nimalar kiradi?
12. Eksponentsial tekislash uslubining afzalligi va kamehiliklarini tushuntirib
bering.
13. Materiallarga bo ‘Igan har xil turdagi ehtiyojlaming о ‘zaro ta ’siriga nimalar
kiradi?
14. Korxonalarda buyurtmaning samarali miqdori qanday aniqlanadi?
15. Defitsit hisobga olingan va ulgurji narxlarga arzonlashtirishlar berilganda
buyurtmaning samarali miqdori qanday hisoblanadi?
16. Defitsit hisobga olingan holda joriy zaxiraning harakatlanish siklini izohlab
bering.

---