M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

Buyurtma miqdori belgilangan tizim. 
M ateriallarni bir xil, 
oldindan aniqlangan optimal partiyalarini o'zgarib turuvchi vaqt 
intervallari ichida kelib tushishini nazarda tutadi. Keyingi partiya-
7.3. Zaxiralarni nazorat qilish tizimlari
116

---

ning yetkazib berilishiga buyurtm a om borda mavjud zaxira belgi­
langan kritik darajagacha — «buyurtma nuqtasigacha» kamayganda
Buyurtmadan oshib ketish davri
7.1-rasm.
Buyurtma miqdori belgilangan tizim.
Omborga keyingi partiyalarni yetkazib berishlar orasidagi inter- 
vallar moddiy resurslarni ishlatilish (iste’mol qilinish) intensivligiga 
bog‘liq.
Buyurtma nuqtasiga mos keluvchi zaxiralar darajasi, yetkazib 
berish vaqtini buyurtm adan kechirishi davom ida kutilayotgan 
ehtiyojni kafolatlangan zaxira bilan yig‘indisiga teng:
Qbn 
Г 
T
Qstr,
bunda 
Qbn ~
buyurtm a nuqtasining zaxirasi; 
r —
materialning 
o ‘r ta c h a k u n lik x a ra ja ti; 
T
-
b u y u rtm a b e rilis h d a v ri; 
qs!r
- kafolatlangan zaxira.
117

---

Bunda yetkazib berishga buyurtm a berilishi bilan partiyaning 
omborga kelib tushishi orasidagi vaqt interval! 
t
o'zgarm as deb 
olinadi. Zaxiralarni boshqarishdan maqsad ularning harakati haqida 
berilganlar asosida «buyurtm a nuqtasini» aniq lash va zaru r 
m ateriallarni yetkazib berishga buyurtm ani hujjatlashtirishdan 
iborat.
Misol.
Detal X uchun xarid qilinayotgan partiyaning optimal 
miqdori 500 dona deb aniqlandi. Bashorat qilinayotgan talab bir 
yilda 1500 donani tashkil etadi. Buyurtma bajarilish muddati bir 
oy (22 kun)ga teng deb olaylik. Agar bir yilda 250 ish kuni 
bo‘lsa, unda yillik iste’mol 1500\250 yoki bir kunda 6 donani 
tashkil etadi. D em ak 500 dona, 500 \ 6 yoki 83 kunda ishlatilib 
ketadi, biron-bir kafolatlangan zaxira mavjudligini ham hisobga 
olaylik. Buyurtma bajarilish m uddati bir oy b o ‘lsa, «buyurtma 
nuqtasi»da zaxiralar darajasi kafolat zaxirasidan 6 • 22 yoki 132 
donaga oshadi.
Buyurtma miqdori belgilangan tizimning qulayligi — material- 
ning bir xil partiyalar bilan kelib tushishi, bu esa zaxiralarni 
yetkazib berish va saqlash xarajatlarining kamayishiga olib keladi. 
Bu tizimning kamchiligi zaxiralarning mavjudligi ustidan doirniy 
nazorat olib borilishi zarurligi va nazorat bilan bog‘liq xarajat­
larning oshishidan iborat.