M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

Ombor maydonini hisoblash. 
U yoki bu om bor binosini tavsif- 
lovchi asosiy ko'rsatkich - bu om borning um um iy m aydoni 
o 'lch am id ir. O m borning um um iy m aydoni quyidagi tarkibiy 
qismlarga b o ‘linadi:
• yuklarga mo'ljallangan yoki foydali maydoncha bevosita m od­
diy boyliklar yoki ularni saqlashga m o ‘ljallangan uskunalar 
bilan band qilingan;
• amalga oshiruvchi m aydoncha — bu qabul qilish, saralash, 
butlash va tovarlarni chiqarish maydonchalari, shuningdek, 
shtabellar va stellajlar bilan band;
• konstruktiv maydoncha to ‘siqlar, ustunlar, narvon va h.k. 
lar bilan band;
• xizmatda foydalanish uchun m aydoncha idora va maisliiy 
xonalar uchun band qilingan.
O m borning yuklarga m o ‘ljallangan (foydali) m aydonchasi 
o'lcham ini aniqlash ikki usulda amalga oshirilishi mumkin:
1) solishtirma yuk ortilishi b o ‘yicha;
2) hajm o'lchanadigan asbob yordamida.
Birinchi usul b o ‘yicha foydaU m aydoncha kattaligi quyidagi 
formula bo'yk'ha aniqianadi:
bunda 
Sfoy—
omborning foydali maydonchasi, 
m2, Z
max — saqlanishi 
kerak bo ‘lgan zaxiralarning eng katta miqdori, t; 
qm.b 
—
om bor 
foydali maydonchasining 1 m 2 yo‘l qo‘yilishi m um kin bo ‘lgan 
yuk og‘irligi, t.
Bunday holda um um iy m aydon quyidagi formula b o ‘yicha 
aniqianadi:
141

---

о _ 
Sfby
um 
'
b u n d a A'
i
— o m b o rn in g um u m iy m ay d o n id an fo y d alan ish
koeffitsiyenti.
Ikkinchi usul b o ‘y k h a ko‘rsatkich ancha to ‘g‘ri aniqlanadi. 
Omborning foydali maydoni quyidagi formula b o ‘yicha hisob­
lanadi:
Sfoy 
Ss; ' fist.
bunda 
Ss,
— bitta stellaj egallaydigan m aydoncha, m 2; 
nst
— 
saqlashga moMjallangan stellajlar soni, dona:
nu = —
Hh.
n
„
2
bunda 
th —
eng katta miqdordagi zaxirani saqlashga zarur boMgan 
stellajlar katakchalarining um um iy soni, dona; 
П
2
—
m azkur stel- 
lajdagi katakchalar soni. dona;
Z
щ = -  
max
V y K
bunda 
V —
stellaj katakchasining hajmi, 
тг\ у —
saqlanayotgan 
materiallaming solishtirma ogMrligM, t/m 3; 
К —
katakcha hajmining 
toMdirilish koeffitsiyenti.