29-rasm . «Og'izdan og‘izga» (a), «Og'izdan burunga» (b) sun’iy nafas berish
Havoni puflab kiritilganida har safar u o‘pkani imkoni boricha ko‘proq
rostlaydigan miqdorda qilib pullash kerak bo'ladi, ko'krak qafasining ha-
rakitiga qarab buni bilish mumkin. Kam havo puflab kiritiladigan bo‘lsa,
bunday sun’iy nafas naf bermaydi. Havoni
tabiiy nafas tiklanguncha, bir
daqiqada 16-18 martadan bir maromda puflab yuborib turiladi. Shikast
langan odamning pastki ja g ‘i yaralangan bo‘Isa, sun’iy nafasni boshqa
usul
bilan oldirish mumkin,bunda havo shikastlangan odamning burnidan
puflab kiritiladi (29-rasm).
Kallistov
L i s u 1
i bilan sun’iy nafas oldirishda
shikastlangan odamning
qo‘lIarini oldinga cho‘zib, qorni bilan yotqiziladi,
boshini yon tomonga
burib, tagiga kiyimini (choyshabini) dumaloqlab qo‘yiladi. Zambilning
tasmalari yoki bir-biriga ulangan ikkita-uchta
shimning kamari bilan
shikastlangan odamni dam-badam (nafas harakatlari maromida) 10 sm
gacha yuqori ko'tariladi va pastga tushiriladi. Shikastlangan odam yuqori
ko‘tari!ganida ko‘krak qafasi yozilishi
natijasida unga nafas kiradi, pastga
tushirilganida ko‘krak qafasining siqilishi tufayli undan nafas chiqadi (30-
rasm).
Yura к faoliyati birdan to'xtab qolgan paytda (buning
alomatlari
puls yo4qolib qolishi, yurak urishining biiinmasligi, ko‘z qorachiqla-
rining yorug‘likka reaksiya ko‘rsatmay, kengayib turishidir)
darhol
yurakni bilvosita uqalashga kirishiladi: shikastlangan odamni chalqan-
cha yotqiziladi. u imkon qadar usti qattiq joyda yotishi kerak. Yor
dam beruvchi kishi uning chap tomoniga o‘tib, ustm a-ust qo‘yilgan
o ‘z kaftiarini to ‘sh suyagining pastki uchdan bir sohasiga qo‘yadi. Bir
247
