M. Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti Biologiya fakulteti Biokimyo kafedrasi Fan: Biokimyo va molekulyar biologiyadan laboratoriya mashg`uloti Mavzu: Qog’o

Aminokislotalarni qog‘ozdagi tarqaluvchi xromatografiyasining 2 xili mavjud: yuqoriga ko‘tariluvchi va pastga harakatlanuvchi. Yuqoriga ko‘tariluvchi xromatografiyada erituvchi qog‘ozda pastdan yuqoriga qarab ko‘tariladi. Pastga tushuvchi xromatografiyada esa erituvchi yuqoridan pastga qarab yuradi. Har bir aminokislotaning qog‘ozdagi o‘rni, qog‘ozni quritib, ningidrin bilan ishlov berib, uni 100°C temperaturada quritilgandan so‘ng aniqlanadi. Shundan keyin qog‘ozda har-xil binafsha, ko‘k, sariq, qizg‘ish va jigarrang dog‘lar ko‘rinib qoladi.

• Aminokislotalarni qog‘ozdagi tarqaluvchi xromatografiyasining 2 xili mavjud: yuqoriga ko‘tariluvchi va pastga harakatlanuvchi. Yuqoriga ko‘tariluvchi xromatografiyada erituvchi qog‘ozda pastdan yuqoriga qarab ko‘tariladi. Pastga tushuvchi xromatografiyada esa erituvchi yuqoridan pastga qarab yuradi. Har bir aminokislotaning qog‘ozdagi o‘rni, qog‘ozni quritib, ningidrin bilan ishlov berib, uni 100°C temperaturada quritilgandan so‘ng aniqlanadi. Shundan keyin qog‘ozda har-xil binafsha, ko‘k, sariq, qizg‘ish va jigarrang dog‘lar ko‘rinib qoladi.
• Har bir aminokislota uchun o‘ziga xos siljish tezligi ma’lum bo‘lib, bu koeffitsient bilan belgilanadi. Rf koeffitsienti deb, aminokislotani tomizilgan joyidan to hosil bo‘lgan dog‘ning o‘rtasigacha bo‘lgan masofaning, aminokislota tomizilgan joydan to erituvchining harakatlangan masofasiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi.

• Rf koeffitsienti

bu yerda: a - aminokislota aralashmasi tomizilgan joydan, ma’lum bir aminokislota hosil qilgan dog‘ning o‘rtasigacha bo‘lgan masofa mm larda, в-erituvchi harakatlangan masofa, mm larda.

• bu yerda: a - aminokislota aralashmasi tomizilgan joydan, ma’lum bir aminokislota hosil qilgan dog‘ning o‘rtasigacha bo‘lgan masofa mm larda, в-erituvchi harakatlangan masofa, mm larda.
• Har bir aminokislota o‘zining Rf koeffitsientiga ega bo‘lib, bu koeffitsient qog‘ozning turiga, erituvchining turiga, temperaturaning o‘zgarishiga va muhit pH-ining o‘zgarishiga qarab o‘zgarishi mumkin.
• Aminokislotalarni ajratish uchun yuqori sifatli maxsus xromatografiya qog‘ozi ishlatiladi. Qog‘oz bir xil qalinlikda va zichlikda bo‘lishi kerak. FN-11 (Germaniya) nomerli qog‘oz ishlatilsa xromatografiya yaxshi natija beradi.

Aminokislotalar	Erituvchilar
	Suvga to‘yingan fenol	Butil spirti-sirka kislota-suv (4:1:1)
Fenilalanin	0,87	0,66
Lizin	0,82	0,16
Arginin	0,90	0,18
Gistidin	0,69	0,17
Serin	0,36	0,32
Treonin	0,47	0,36
Glitsin	0,41	0,34
Asparagin kislota	0,15	0.33
Glutamin kislota	0,25	0,37
Tirozin	0,63	0,53
α- alanin	0,56	0,39
Metionin	0,83	0,58
Triptofan	0,75	0,62
Prolin	0,89	0,50
Leysin	0,87	0,72
Valin	0,76	0,56
Sistin	0,03	0,13

• Ba’zi bir aminokislotalarning Rf ko‘rsatkichi