MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

68 

68 

amneziyaya  keçməsidir.  Onun  səbəbləri  sərxoĢluq,  zədələr, 

huĢsuzluq, yaĢlanma, Ģəxsiyyətin neqativ yönümdə dəyiĢməsi 

və bəzi xəstəliklər ola bilər. 

Amneziya  zamanı  əvvəlcə  informasiyanın  yada 

salınması,  sonra  isə  hafizənin  informasiya  ehtiyatı  toplamaq 

qabiliyyəti  itir.  Ġlk  növbədə  yaxın  zamanlarda  öyrənilənlər 

unudulur.  BaĢqa  sözlə,  yeni  məlumat  və  yeni  assosiasiyalar, 

daha  sonra  isə  həyatın  son  illərində  baĢ  verənlər  unudulur. 

UĢaq və gənclik illərində baĢ verənlər isə hafizədə daha uzun 

müddət  qorunur  və  xatırlanır.  Mürəkkəb  fikri  əməliyyatlar, 

kompleks qiymətləndirmə, yeriĢ və s. ilə əlaqədar hafizə daha 

tez pozulur. 

Təhrif 

olunmuĢ 

hafizə, 

səhv 

yadasalma 

(konfibulyasiya),  yalnız  bir  istiqamətli  yadasalma  hafizə 

aldanmaları  adlanır.  Onlar  adətən  güclü  istək,  meyl  və 

ödənilməmiĢ tələbat zamanı meydana çıxır. Məsələn, uĢaq ona 

verilən  konfeti  tez  yeyir  və  sonra  tam  səmimi  olaraq  bildirir 

ki,  o  konfet  yeməyib.  Onu  inandırmaq  (bir  çox  hallarda 

böyükləri də) praktiki olaraq mümkün olmur. Hafizə asanlıqla 

ehtirasın,  inam  və  meylin  quluna  çevrilir.  Məhz  buna  görə 

keçmiĢin  qərəzsiz, obyektiv xatırlanmasına az-az rast  gəlinir. 

Hafizə  aldanmaları  əsasən  özününkü  və  özgəninkini, 

həqiqətdə  olanlarla  eĢitdikləri,  oxuduqlarını  fərqləndirmək 

qabiliyyətini itirdikdə baĢ verir. Belə yadasalmaların dəfələrlə 

təkrarı 

nəticəsində 

tamamilə 

personifikasiya 

(özününküləĢdirmə)  yaranır.  Yəni  insan  tədricən  və  təbii 

olaraq  baĢqasının  fikrini  özününküləĢdirir.  Halbuki,  vaxtilə 

özü  onları  inkar  edirdi.  Bu  bir  daha  göstərir  ki,  hafizə 

təxəyyüllə,  fantaziya  ilə  sıx  əlaqədardır  və  psixoloji  reallıq 

adlanır.