MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

91 

91 

91 

91 

91 

91 

91 

91 

91 

nəticənin  əsas  qiyməti  bundadır.  Fikri  akt  kimi  əqli  nəticə 

üçün  aĢağıdakılar  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Assosiativ  prosesdən 

əqli  nəticənin  fərqi  ondadır  ki,  nəticəyə  aid  etdiyimiz 

münasibət  predmetin  obyektiv  məzmununu  açır.  Predmetin 

obyektivliyi hökmlərlə təfəkkürə daxil edilir və bu məlumatlar 

bizə qavrayıĢdan verilə bilər. 

Əqli  nəticə  prosesində  psixoloji  planda  3  əsas  halı 

fərqləndirmək  lazımdır.  Birincisi,  çıxıĢ  halı  əyani  təsəvvür 

olunur və  ya  yeni münasibətlər əyani təsəvvürlərdə açılır. A-

nın  B-dən  böyük  olması  obrazlar  Ģəklində  təsəvvür  olunur. 

İkincisi, eyni münasibətləri əyaniliyə müraciət etmədən ancaq 

anlayıĢların  köməyi  ilə  ifadə  etmək  olar.  Bu  halda  nəticə 

formal  əməliyyat  deyil,  bu  əqli  nəticənin  qurulduğu 

xüsusiyyət  və  münasibətlərin  məzmununun  əhəmiyyətli 

tərəfləridir, 

konkret 

məzmunla 

müəyyənləĢən 

qanunauyğunluqlardır.  Üçüncüsü,  müvafiq  əlaqələr,  aĢağı  – 

yuxarı,  böyük  –  kiçik  möhkəmlənərək  informasiya 

dayaqlarından  nəticəyə  icra  oluna  bilir  və  əsasən  bu  hal 

assosiativ olaraq nitqin  avtomatlaĢmasına tabe olur. 

Əyani sxemlər əqli nəticə proseslərində əhəmiyyətli rol 

oynayır.  Sadə  əqli  nəticə  proseslərində  Ģeylərin  faktiki 

vəziyyəti ilə bağlı sxematik təsəvvürlər əmələ gəlir, ondan isə 

öz növbəsində nəticənin yeni məzmunu yaranır. 

Əqlinəticə bir və ya bir neçə hökmə əsasən yeni hökmün 

çıxarılmasından  ibarət  təfəkkür  formasıdır.  Məsələn,  «ikinci 

kursun bütün tələbələri təĢəkkür aldılar» və «Təranə də ikinci 

kurs  tələbəsidir»  hökmlərinə  əsasən  «Təranə  də  təĢəkkür 

almıĢdır» hökmünü çıxarırıq. 

Əqlinəticənin  üç  əsas  növü  qeyd  olunur:  induktiv,