MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

213 

həll  edildiyindən  həmin  amillər  münasibətlər  sistemində 

özünəməxsus  iz  buraxır.  Məhz  buna  görə  də  hər  bir  Ģəxs 

qarĢılıqlı  münasibətdə  olduğu  adamın  subyektiv  mövqeyini 

öyrənməyə çalıĢır.  Bu proses müxtəlif rabitə, yol və vasitələrin 

köməyi ilə həyata keçirilir. Bu vasitələrin köməyi ilə münasibət 

saxlanılan  Ģəxsin  kim  olduğu,  onun  rəğbət  və  yaxud  əks 

hisslərlə  ətrafdakılara  münasibəti,  ictimai  imkanları  və  s. 

aĢkara çıxarılır.  

KeçmiĢ  nəsillər  insan  münasibətləri  haqqında  tədricən 

zəngin məlumat toplamıĢ və «sosial sxem» yaratmıĢlar. 

«Sosial  sxem»  müəyyən  vəzifəni  həyata  keçirmək  üçün 

Ģablondan  ibarətdir.  Hər  bir  insanın  ancaq  ona  məxsus  həyat 

yolu  olsa  da,  davranıĢ  normalarına  xas  olan  üslubda  hərəkət 

etsə  də  «sosial  sxemlərin»  insan  həyatında  və  xüsusilə 

Ģəxsiyyətlərarası  münasibətlərdə  rolu  böyükdür.  Ġnsan  nəinki 

«sosial  sxem»  əsasında  öz  davranıĢını  təĢkil  edir,  o,  eyni 

zamanda  baĢqalarını  bu  etalonlar  əsasında  qavrayır.  Etalonlar 

ictimai həyatda tarixilik səciyyəsi daĢıdığından tarixən dəyiĢir. 

Ġnsanın  davranıĢ  üslubu,  onun  nitqi,  geyimi  və  s.  bu  sxemə 

uyğun olaraq «zamanın tələbləri» səviyyəsinə uyğunlaĢdırılır.  

Məlum 

olduğu  kimi,  davranıĢ  etalonu  tədricən 

yaranmaqla  tez-  tez  dəyiĢir.  Bu  dəyiĢmələr  fərdin  daxil  olmaq 

istədiyi  qrupların  təsiri  ilə  baĢ  verir.  Müxtəlif  qruplarda 

müxtəlif  hadisələrlə  əlaqədar  olan  etalon  çoxluğu  mövcuddur. 

Etalon  seçilməsinə  qrupun  təsirindən  əlavə  fərdin  yaĢ 

xüsusiyyətlərinin və onun mənsubiyyətinin də təsiri vardır.