MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İradi işin funksiyaları. Ġradə Ģəxsiyyəti xarakterizə edən
ən mühüm psixi keyfiyyət kimi 2 mühüm funksiyanı yerinə yetirir: 1) təhriketmə funksiyası; 2) ləngitmə funksiyası. Ġnsanın qarĢısına qoyduğu məqsədə nail olmaq üçün çalıĢması, bu yönümdə mübarizə aparması, qarĢısına çıxan maneələri dəf etməsi, eyni zamanda özünün aktual tələbatı ilə www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
139 139
139 139
139 139
139 139
139 bağlı olmayan iĢlər görməsi, dünyagörüĢünə, əqidəsinə, inam və idealına uyğun gəlməyən fəaliyyətdən imtina etməsi təhriketmə və ləngitmə funksiyaları vasitəsilə gerçəkləĢir. Bu funksiyalar bir-birilə qarĢılıqlı surətdə əlaqədardır. Ġradə Ģəxsiyyətin motivləri ilə bağlıdır. Lakin, motivlərdən fərqli olaraq iradə insanı yalnız fəallığa təhrik etmir, həm də lazım gəldikdə onun fəallığını ləngidir. Ġradə baĢqa psixi hadisələr kimi, inikasın bir formasıdır. Belə bir inikas zamanı, fəaliyyətin obyektiv məqsədi psixikada əks olunur. Ġradə özündə Ģüurun 3 mühüm xassəsini birləĢdirmiĢdir: idrak, münasibət və hiss. Ġnsan fəaliyyətinin məzmununa, onun səmərəliliyinə müxtəlif amillər təsir göstərir. Onlardan biri iradə ilə bağlıdır. Belə ki, insan iradə vasitəsilə öz fəaliyyətini həm tənzimləyir, həm də onun motivlərinin gücləndirilməsinə Ģərait yaradır. Fəaliyyət motivlərinin aktuallaĢdırılması, Ģəxsiyyətin xəyali motivlərinin gücləndirilməsi hesabına əmələ gəlir. Xəyali motivlərin formalaĢması, Ģəxsiyyətin inkiĢaf səviyyəsindən asılıdır. Bir halda tələbə gözünün qabağına gətirir ki, o beynəlxalq əhəmiyyətli konfransda, xarici qonaqların çıxıĢlarını səlist və düzgün qaydada iĢtirakçılara tərcümə edir, təĢkilat komitəsi tərəfindən təĢəkkürnamə alır. Tədbirdən sonra, məĢhur bir Ģirkətin prezidenti ona yaxınlaĢaraq onların Ģirkətində tərcüməçi iĢləməyi təklif edir. BaĢqa halda isə, o, gözlərinin qarĢısında rəfiqələrinin məĢhur estrada müğənnisinin konsertində iĢtirak etmələrini, ondan sonra Ģəhərə gəzməyə çıxmalarını, deyib-gülmələrini canlandırır. Bütün bunlar xəyali situasiya kimi fəaliyyətin gediĢinə güclü surətdə təsir göstərir, onun səmərəsini birinci halda artırır, ikinci halda isə zəiflədir. Müsbət xəyali motivin köməyi ilə, insan gördüyü iĢə daha mühüm məna verməklə, özünün iradi səyini gücləndirmiĢ olur. Deməli, iradə həm də təxəyyüllə də bağlıdır. Belə ki, insan fəaliyyət göstərəcəyi
|