www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 35
35
35
35
35
35
35
35
35
i n t e n s i v l i y i i l ə q ı c ı ğ ı n q ü v v ə s i a r a s ı n d a k ı
o l a n
a s ı l ı l ı ğ ı
a Ģ a ğ ı d a k ı
d ü s t u r l a
i f a d ə
e t m i Ģ d i r :
S = K L g J + C Burada S-duyğunun intensivliyi, J-qıcığın quvvəsi, K və
C isə sabit kəmiyyətləri ğöstərir. Bu düstur göstərir ki,
duyğunun intensivliyi qıcıqlandırıcının qüvvəsinin loqarifmasına mütənasibdir . BaĢqa cür desək qıcığın qüvvəsi
həndəsi silsilə üzrə artdıqda duyğunun intensivliyi ədəbi
silsilə ilə artır. Bu qanuna Veber-Fexner qanunu deyilir.
Duyğulara aid qanunauyğunluqlardan
adaptasiya, sen- sibilizasiya ,
sinesteziya, ardıcıl surətlər haqqında da
danıĢmaq lazımdır.
Adaptasiya (alıĢma) duyğu üzvlərinin qıcıqlandırıcılara
uyğunlaĢması nəticəsndə həssaslığın dəyiĢməsinə deyilir.
Məsələn qaranlıq otağa daxil olarkən ilk saniyələrdən heç
nəyi görmürük, getdikcə otaq sanki iĢıqlaĢır, artıq otaqdakı
əĢyaları görə bilirik. Bu o deməkdir ki, duyğu üzvümüz-
gözümüz qıcıqlandırıcıya, qaranlığa uyğunlaĢır və nəticədə
onun həssaslığı artır.
Adaptasiya hadisəsilə bağlı həssaslıq azala bilər.
Məsələn sinif otağında tədricən hava ağırlaĢır. Otaqdakılar
adaptasiya prosesi baĢ verdiyinə görə bunu duymurlar, ancaq
otağa yenicə daxil olan adam otağın havasının ağır olduğunu
söyləyir. Bu isə iy duyğusu orqanının həssaslığının aĢağı
düĢməsi ilə bağlıdır. Adaptasiya hadisəsi üç Ģəkildə baĢ verir:
1.
Qıcıqlandırıcıların fasiləsiz təsiri nəticəsində duy-
ğunun tamamilə yoxa çıxması kimi;
2.
Güclü
qıcıqlandırıcıların
təsiri
nəticəsində
duyğuların kütləĢməsi kimi;
3.
Zəif qıcıqlandırıcıların təsiri altında həssaslığın
