Mahmud As’ad Jo’shon haqiqiy sevgi

SEVDINGMI, MAHKAM USHLAGIL
Sevdingmi bir insonni, uni mahkam ushlagaysan… Muhabbat bir narsani hal etgay. Ota o‘g‘lini to‘g‘ri yo‘lga yursin, deb uradi. Bola to‘g‘ri yo‘lga kelmay, qaysarlik qiladi, uydan qochadi! Ona mehr ko‘rguzadi, ona farzandini o‘ylaydi.
Shuning kabi muhabbat bizning usulimizdir, tasavvuf usulidir. Islomning yoyilmog‘i shundoqdir. Muhabbat shevasiga hech e’tiborsizlik qilmang, nazardan qochirmang buni… Zero ichingiz komil bir iymon bilan nurlangan paytdagina yaxshi ko‘rasiz. Shu iymon, shu mehr-muhabbatni maydonga keltirgay. Muhabbatga to‘lg‘un bo‘lur inson… Maxluqotni sevgay inson… Yaratilgan narsalarni Yaratgan tufayli yaxshi ko‘rmoqqa boshlar; Yunus kabi jo‘shqinlashar inson, Yassaviy kabi yonur, Ashraf o‘g‘li Rumiy kabi bo‘lar:
«Baliqning joni suv ichra tirikdir, Ilohiy, baliqni ko‘ldan ayirma!» deganidek, muhabbatga to‘lgay inson.
Xonaqohlarimizda, dargohlarimizda bizning o‘rgatmoqchi bo‘lgan narsamiz muhabbatdir. Qardosh-qarindosh bo‘ling, bir-biringizni, yaxshi qo‘ring!.. Aybi-kamchiligi bor kishining aybu nuqsoniga qaramay, yaxshi qurmoqni o‘rganing. Bu insonlar ham bir kun kelib musulmon bo‘lgay, deb sevmoqni o‘rganing. «Bu italyandir, bu ispandir, bu inglizdir, bu amerikalikdir, balki musulmon bo‘lar», deb o‘ylang. Unda iymon gavharini balki yashnata bilurman, deb yoniga borib, urinib ko‘ring.
Men Amerikaga borgan edim, bir yahudiy kishi, o‘zi boy, neft konining boshlig‘i, musulmon bo‘lganini aytdilar. «Yahudiy ham musulmon bo‘lar ekanmi?» dedim… Ya’ni chinakamiga musulmon bo‘lganmikin, demoqchiman…
«Domlajon! Jome’ni supurayotir, eshikning oldida o‘tiradi, shunchalik tavozu’ sohibiki… Shunchalik hurmat sohibiki, tizzalab o‘tiradi…» deyishadi. Bo‘ladi! Mehr-muhabbat bilan bo‘ladi, birodarlarim!.. Muhabbatni unutmang, muhabbatni o‘rganing!..
Bizning ko‘p dushmanlarimiz bor, Alloh madadkorimiz bo‘lsin… Shayton – usta bir dushman. Odam otamizdan beri boshimizda kulfatdir bu… Nafs – ichimizdagi dushman… Raqiblar bor: o‘zlari musulmon, ammo sening yaxshiligingni xohlamaydi, oyog‘ingdan chaladi. O’zi mo‘‘min, ammo hasadchi, rashkchi. Qarang, Payg‘ambar janobimiz: «Barot kechasida Alloh hammani afv etadi, ko‘p insonlarni afv etgay, falon qabila qo‘ylarining sanog‘icha insonlarni afv etgaydir», deydilar; afv etilmaydiganlar orasida «Nomussiz kimsalar, ichkilikka berilgan kimsalar bo‘ladi», deydilar. Yana aytadilarki: «Kekchi-hasadchi, ichida musulmon birodariga qarshi kin qaynagan, adovat bo‘lgan kimsalarni ham afv etmas», deydilar. Ikki musulmonning bir-biridan xafalashuvi davom etsa, Alloh ularning afvini ham orqaga suradi: «Avval ular yarashib olsinlar, undan keyin afv etgaymiz», deydi.
Shuning uchun insonlarning hozirgi holiga qaramang, uning ichidagi iymon imkoniyatiga qaragaysiz. Bir kofirning shu ondagi holiga boqmagaysiz, uning imkoniyatida musulmon bo‘lish ehtimoli borligiga qaragaysiz. Shuning uchun unga nisbatan oliyjanob harakat etgaysiz… Unga ham Islomning go‘zalligini ko‘rsatgaysiz… Unga ham axloqi Islomiyaning naqadar teran ekanligini anglatadigan harkatlar qilgaysiz.
Bu jihatdan birlashtiruvchi toifa bo‘lmoqqa, do‘stliklarni rivojlantirmoqqa majburmiz. Va Alloh bizga bergan butun kuch-imkoniyatlarni qo‘llashga majburmiz. Bir yurt ichidagi butun guruhlarning islomiy-axloqiy xizmatlarda ishtirok etmog‘ini ta’minlamoqqa majburmiz. Ranjitmoq, qoralamoq, chetlamoq, nafratlantirmoq, g‘azablantirmoq, kuch bilan majburlab gunohga undamoq, faoliyatsiz holatga keltirmoq to‘g‘ri ish emas. Mening rahmatlik onam bundoq der edilar: «Onalik vazifasi farzandni o‘ziga qarshi isyon qildirmaslikdir». Ya’ni, bir gapni gapirsang, tinglamaydi, onasiga osiy bo‘ladi, boshiga tosh yog‘adi. Bolani onaga osiy bo‘ladigan holatga tushirmaslik sergak onaning vazifasidir.