Mahsulotga narx belgilash

Bozorda narx uchta gurux omil natijasida shakllanadi:
1.Talab omillari (bozorda uxshash tovarlar mavjudligi va ularga bulgan narxlar, bozorga kirish, xaridorlar daromadlari, xaridorni talablari, talabga yunaltirilgan narx)
2.Xarajat omillari (ishlab chikarish xarajatlari, marketing xarajatlari, foyda).
3.Rakobat omillari (tarmokdagi firmalar soni, aynan uxshash import tovarlari,rakobatchilar tovarlariga bulgan narxni bilish.
Asosiy narxni belgilash uslubi kuyidagilardan iborat:
-narxlashtirish masalasi kuyiladi,
-talabi aniklanadi,
-xarajatlari baxolanadi,
-rakobatchilar tovari va narx taxlil kilinadi,
-narxni shakllantirish uslubi tanlanadi,
-oxirgi natijaviy narx urnatiladi.
Firma talab chizmasiga asoslanib, xarajatlarning mikdorini belgilab, rakiblar narxlarini urganib, uz maxsulotlariga narx belgilashga kirishadi. Bunda narx belgilashning turli usullaridan foydalanish mumkin.
Kupincha korxonalar maxsulot sotish narxini aniklashda sodda formulalardan
foydalanadi. Formulalarga kura narx belgilash narx belgilashning boshka jami usullari kabi, birinchi navbatda ehtiborni foydaga karatadi, talabni xisobga olmaydi.
«Urtacha xarajatlar plyus foyda» tamoyili buyicha narx belgilash tovarning tannarxiga muayyan ustama kuyishdan iborat bulib, narx belgilashning eng oddiy usuli xisoblanadi. Ustama narx mikdori tovar turiga karab, juda keng chegaralarda tebranib turadi. SHuningdek, tovarning ishlab chikaruvchidan pirovard natijada istehmolchiga yetib borishga karab oxirgi narx ulgurji va chakana savdo kuyadigan ustama narxlar yakunini ifodalaydi.
«Kuzlangan foyda normasi» olishni tahminlaydigan narx belgilash usulini kullaydigan ishlab chikaruvchilar oldindan sarf etilgan kapital uchun muayyan kaytim foiz olishga intmiladilar. Bu usul urtacha solishtirma xarajatlarni xisoblashga asoslanadi.
Narxni chegaraviy xarajatlar buyicha belgilash usulini kullash bilan firma maxsulotning kushimcha xajmi birligini bu maxsulotni ishlab chikarishning aloxida kiymatiga sotadi, bu xolda xarajatlarning fakat bir kismi koplanadi, foyda amalga oshmaydi. Narx belgilashning bu strategiyasi agar firma ishni tuxtatish xavfi ostida kolgan va foydalanadigan ishchi kuchini saklab kolishni xozlagan sharoitlarda naf keltirishi mumkin. Savdoda dukonlarga xaridorlarning kelishini kupaytirish uchun sotuvchilar ayrim tovarlarni tulik xarajatlaridan pastrok baxolab, «jalb etuvchi» narxlar yaratadilar. Xaridorlar kupayadi, ular arzon narxdagi tovrlar bilan birga bunga kushimcha ravishda narxi mehyorda bulgan tovarlarni xam xarid kiladilar.