2.Pul-kredit siyosatining maqsadlari, vositalarivako’rinishlari. Depozitlarnimajburiyzahiralashnormasi. Pul- kreditsiyosatidegandayalpimilliymahsulotniishlabchiqarishgainflyasiyaningta ’sirinikamaytirishyokibartarafetishmaqsadidamuomaladagipulmiqdorinio’zg artirishgaqaratilganchora-tadbirlartushuniladi. Pul kredit siyosati davlat
tomonidan belgilanadi va uni Markaziy Bank amalga oshiradi.
Pulkreditsiyosatiniamalgaoshirishningpirovardmaqsadlariiqtisodiyo’sish,
to’liqbandlikni,
baholarninghamdato’lovbalansiningbarqarorliginita’minlashdaniborat.
Bumaqsadlargaerishishuchunmilliyvalyutanimuomaladagipulmassasi,
foizstavkasivamilliyvalyutaalmashinuvkursiningoptimalkattaliklarinita’minlabturis
hzarurbo’ladi. Bu vazifalarni amalga oshirish uchun Markaziy Bank qator
vazifalardan foydalanadi.
Pul-kredit siyosatining uchta asosiy vositasi ajratib ko’rsatiladi:
1. Hisob stavkasi;
2. Majburiy zahiralar normasi;
3. Ochiq bozordagi operasiyalar.
Markaziy bank ular yordamida pul yoki asosan bank depozitlari
ko’rinishidagi pul massasiga yoki foiz stavkasiga ta’sir o’tkazadi, taklifini
o’zgartiradi va shular orqali pul-kredit muomalasini tartibga solib turadi.
Pul-kreditsiyosatiniyuritishvositalaridanbiri
–
majburiybankzahirame’yorinio’zgartirishsiyosatidir.
Majburiy zahiralar – bu,
kredit maqsadlari uchun ishlatilmaydigan bank omonatlarining bir qismidir..
Zahira normasi ikki asosiy funksiyani bajaradi: bank likvidligini joriy tartibga
solish uchun sharoit yaratadi va kredit emissiyasini cheklaydi. Markaziy bank
tijorat banklari Markaziy bankda ushlab turishga majbur bo’lgan zahiralarning eng
quyi normasini o’rnatadi va shu vosita yordamida ular kreditlash qobiliyatiga,
imkoniyatiga ta’sir etadi. Bu me’yor qanchalik yuqori bo’lsa, ortiqcha zahiralar
shunchalik kam va tijorat banklarining kredit berish yo’li bilan «pullarni barpo
etish» qobiliyati past bo’ladi.
12.1.-jadval.
**
Ўзбекистон Республикасининг“Ўзбекистон Республикаси Марказий
Банки тў рисида”ги онуни, 3-модда,1995йил. 21 декабрь / Ўзбекистон банк
тизимини исло илиш ва эркинлаштириш бўйича онунчилик ужжат-
лари тўплами.Т.: Ўзбекистон, 2003., 8-.б.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com