Makroiqtisodiyot

Translated from Russian to Uzbek - www.onlinedoctranslator.com

“Makroiqtisodiyot” fanining shakllantirilishi tarixiy, predmeti va ob'ekti.

Makroiqtisodiyot atamasi kundalik foydalanishga kuchayib borayotgan makroik iqtisodiy iqtisod elitlari bir fani bilan deyarli topiladi. Mamlakat ishchilarini rivoj yaxlit bir yarayon sifatda tadqiq qilish, unga turli elmentlarining o'zaro bog'liqligi va o'zaro hududiga xos tizim sifatda yondoshish dastlab F. Kene asarlarida uchradi. Frantsiya qiroli Lyudovik XV saroyi vrachi F.Kene 1758 yil, milliy holatda ishlab chiqarish ishlab chiqarish yaragan pul mablag'larining doiraviy aylanmasi sifatli tasvirlangan “Kena jadvali” ni aniqlashda birinchi bor makroiq iqtisodiy nazorat elimentlarini qo'llab-quvvatladi.

Makroiq iqtisod mumkin bo'lgan tamal toshlari, J.B.Sey, L.Valras, V.Pareto va boshqa olimlar himoyasi XIX asrdanoq qo'yilgan edi. Keyinchalik, K.Marks o'zining jami ichki vaziyati (JIM)ni takror ishlab chiqarish sxemasi, V.Leontev o'zining tarmoqlararo balansi bilan makroiq iqtisodniyotni ishlab chiqarishning bo'lim sifatida ajoyib chiqishi uchun mustahkam asos yaratishdi. J.M. Keyns esa o'zimning “Ish bilan bandlilik, foiz va pulning umumiyy mahsuloti”(1936 yil) filmi bilan bu yarayonni mantiqiy yakuniga etkaz. Shu sababli ham J.M. Keyns makroiqtisodiyot fanining asoschisi sifatda tan olinadi.
Shunday yo‘nalish, makroiqtisodiyot o‘z predmeti va rejali usullarga ko‘ra quvvat fan sifatida XX asrning o‘rtalariga kelib shakllanib bo‘lingan.
Makroiq iqtisodiyoti umumiy xo'jalik ishlab chiqarishning bo'limini tahlil qilish, undagi milliy xo'jalik darajasida ishlab chiqarishning fundamental muammolari tadqiqiy xulosalar.
Makroiqtisodiy iqtisodiy vaziyatning ikki ko'rinishi o'zgarib turadi:
a) pozitiv makroiqtisodiyot;
b) normativ makroiqtisoiyot.
Pozitiv makroiq iqtisodiyot real vaziyatni va tajribalarni o'rganadi.
Normativ makroiqtisodiyot esa qayg'usi sharoitlar yoki hayotlar ma'qul yoki yo'q-
maqbul ekanligini belgilaydi, harakatning aniq yuknalishlarini taklif.
Shu joyida o'zgarishlarning ikki quvvatimi sifatda makroiqtisodiyot va mikroiqtisod fanlarining predmetlarini o'zaro farqlab olishimiz zarur.
Mikroiqtiyot predmeti “belgilangan” iqtisodiy faoliyat va shart-sharoitlarda uy xo'jaliklari firmalar darajasida to'g'ridan-to'g'ri saqlash mexanizmlari amalga oshiriladi. Mikroiqtisodiy ob'ektlarni kengaytirish bozorlari, resurslar bozorlari, ulardagi talab va takliflar makroiq iqtisodda milliy tadbirkorlik darajasiga, pul, mahsulotlar va xizmatlar bozorlarining o'zaro munosabatlari va o'zgarishlarni barqarorlashtirish..
Mikroiqtisodiyotda “belgilangan” deb qabul qilish, yaʼni mikroiqtisodni iqtisodiy yuklash predmetilanmaydi.
Makroiqtiyot yalpi ishlab chiqarishning o'z ishini, resurslarning to'liq bandliligini, inflatsiyaning past tezliklarini va to'lov balansining muvozanatini ta'minlash holatidan davlat boshqaruvini hozirda haqiqatda tadqiq qilish va uni makroiq iqtisodiy tizimni ishlab chiqish mexanizmini o'rnatadi.
Keltirilgan ta'rifdan ko'rinib turibdiki makroiqtisodiyot predmetida o'zaro bog'liqlik uch jihatni ajratib saqlash mumkin. Bular:

1. 
   milliy egasi;
   
2. 
   davlat boshqaruvi boshqaruvi yuritish va tartibga solishni tartibga solish;
   

3) jaxon xo‘jaligi doirasidagi milliy nazoratni boshqa mamlakatlarda chegaralari bilan o‘zaro munosabatlari masalalari.
1-jadvalda kelib chiqqan holda paydo bo'lgan ikki qismda ko'rsatilgan