Gersning to‘lqin tajribalari Maksvell nazariyasining haq
ekanini
isbotlash
maqsadida
olmon olimi Genrix Gers o„z
laboratoriyasida amaliy tajribalar
orqali, to„lqin uzunligi yorug„lik
to„lqinlari uzunligidan anchayin
uzunroq bo„lgan elektromagnit
to„lqinlarni hosil qildi.
Shuningdek
u
yorug„lik
va
elektromagnit to„lqinlar o„zaro
mushtarak xossalarga ega ekanini
isbotladi: ular bir xil tezlik bilan
va to„g„ri chiziq bo„ylab tarqaladi,
akslanadi va qutblanishi ham
mumkin.
To„lqinlarni generatsiyalash
uchun Genrix Gers, har birining
uchida elektr o„tkazgich sharlar
o„rantilgan ikkita simdan iborat
tebranma konturdan foydalandi.
Sharlarning potensiallar farqi juda kattaligi tufayli, induksion g„altak bilan ulangan
generator yoki batareyka o„rtasida qisqa tutashuv keltirib chiqarilgan. Bunda simlar
orasida uchqun hosil bo„lib, sharlar esa elektr orqali tutashgan. Keyin esa bir shardan
boshqasiga o„tib qaytayotgan zaryadning tebranishlari kuzatilgan. Ossilyator juda ko„p
to„lqin generatsiyalagan. Ularning maydon chiziqlari quyidagi tasvirda ko„rsatilganidek,
elektr ossilyatorining maydoniga o„xshash edi.
Maksvell tenglamalari uchun Gers ossilyatorga muvoif nazariy model tayyorladi. Uning
yodamida olim yuqoridagi sxemada keltirilganidek, maydon chiziqlarini hisoblashi va
ularni kuzatuvclar bilan muvofiqligini tekshirishi mumkin edi. Maks Plank ham o„zining
qora jism nurlanishi borasidagi tadqiqotlarida Gers ossilyatori tomonidan chiqariluvchi
energiya ifodasidan foydalandi.
+ − Volt batareyasi Yuqori kuchlanish hosil qiluvchi induksion g‘altak. Sharardagi
