) Konsentratsiyaning ta’siri. Agar boshlang’ich moddalardan birining konsentratsiyasi ortsa,muvozanat shu tasirni kamaytiruvchi yani o’ng tomonga siljiydi
1) Konsentratsiyaning ta’siri. Agar boshlang’ich moddalardan birining konsentratsiyasi ortsa,muvozanat shu tasirni kamaytiruvchi yani o’ng tomonga siljiydi.
1) Konsentratsiyaning ta’siri. Agar boshlang’ich moddalardan birining konsentratsiyasi ortsa,muvozanat shu tasirni kamaytiruvchi yani o’ng tomonga siljiydi.
CO2 + H2 ↔ CO + H2O
Muvozanatda turgan sistemaga CO2 bersak sistema CO2 konsentratsiyasini kamaytirishga intiladi yani kimyoviy muvozanat o’ng tominga siljiydi,aksincha agar CO2 miqdorini kamaytirsak,sitema uni ko’paytirishga intiladi yani muvozanat chap tarafga siljiydi.
Xullas – reaksiyada qaysi tarafga modda qo’shilsa muvozanat uning qarama-qarshisiga,qaysi tarafdan chiqarib turilsa kimyoviy muvozanat shu tominga siljiydi.
2) Bosim ta’siri. Gazsimon moddalar ishtirok etadigan va umuman hajm o’zgaradigan muvozanat sistemalarda kimyoviy muvozanat bosim o’zgarishi bilan siljiydi.
2) Bosim ta’siri. Gazsimon moddalar ishtirok etadigan va umuman hajm o’zgaradigan muvozanat sistemalarda kimyoviy muvozanat bosim o’zgarishi bilan siljiydi.
Bosim kamaysa modda miqdori ko’p tarafga siljiydi.
N2 + 3H2 = 2NH3
22,4 67,2 44,8
89,6 = 44,8
Bu reaksiyada kimyoviy muvozanat o’ng tarafga siljiydi.
3) Temperatura ta’siri.
3) Temperatura ta’siri.
a) ekzotermik reaksiyalar uchun temperatura ortsa muvozanat chap tarafga, kamaysa muvozanat o’ng tarafga siljitadi.
2SO2 + O2 = 2SO3 + Q
t oC ortsa muvozanat – chapga
t oC kamaysa muvozanat – o’nga siljiydi.
b) endotermik reaksiyalar uchun temperatura ortsa muvozanat o’ng tarafga siljiydi,kamaysa chap tarafga siljiydi.
2NO2 = N2O4 - Q
t oC ortsa muvozanat – o’nga
t oC kamaysa muvozanat – chapga siljiydi.
Демaк, бу реакциянинг унумини ошириш учун уни мумкин қaдaр пaст темперaтурaдa олиб бориш керaк эди, лекин, одaтдa, бу реакция 5000С aтрофидa олиб борилaди. Чунки темперaтурa бундaн пaсaйсa реакция тезлиги кaмaяди. Реакцияни қайси темперaтурaдa олиб бориш керaклигини aниқлaшдa темперaтурaнинг шу икки хил қaрaмa-қaрши тaъсиригинa ҳисобгa олингaн ҳолда оптимaл шaроит топилaди.
