Maksvel mayatnigi yordamida energiyani saqlanish qonunini

Oʻlchash namunalari. 
1-jadval: h masofa tanlangan, t vaqt oʻlchangan Δt va tezlik hisoblanadi. 
Natijalar tahlili. 
a)
Harakat dinamikasini tahlil qilish. 
2.3-rasm: s-masofa (qora toʻrtburchak) va 
𝜗
tezlik(qizil uchburchak) qiymatining t vaqtga 
bogʻliqligi. 
2.3-rasmda 1-jadvalda keltrilgan oʻlchash natijalari grafik tarzda keltirilgan. E’tibor 
qilingki, X-oʻqidagi oʻlchangan vaqt qiymatlari masofa va tezlikka ham tegishlidir. 
Ko’rinib turibdiki masofaning vaqtga bogʻliqligi chiziqli, tezlik qiymati esa parabolik 
bogʻlanishga ega. 
Demak, s ~ t
2
va v ~ t bogʻlanishga ega boʻlamiz. 
b) I inertsiya momentini aniqlash. 
h va v ning oʻlchangan qiymatlarini (2.6) tenglamaga qoʻyib har bir oʻlchangan qiymatlar 
uchun I inertsiya momentini aniqlang. 2-jadval: 

---

Aniqlangan oʻrtacha qiymat quyidagicha 
I = (1.03 ± 0.03) 10
-3
kg m
2 
c) Energiya aylanishi 
(2.3) va (2.4) tenglamalardan hamda I inertsiya momenti qiymatidan foydalanib biz potensial E
pot
va E
kin
kinetik energiyani aylanma E
ayl
va ozʻgarish energiyasi E
trans
yigʻindisi sifatida hisoblab 
topish mumkin (3-jadval). 
𝐸
𝑘𝑖𝑛
= 𝐸
𝑟𝑜𝑡
+ 𝐸
𝑡𝑟𝑎𝑛𝑠
Sinash uchun savollar: 
1. Maksvel diski ishlash prinsipi haqida ma’lumot bering. 
2. Energiya saqlanish qonunini tushuntiring. 
3. Potensial energiyaning kinetik va aylanma harakat energiyasiga aylanishini tushuntiring. 
4. Inertsiya momentini haqida ma’lumot bering.