Maktabgacha pedagogika

3.Maxsus muassasalar va ularning faoliyati
Maxsus muasasalar faoliyati halq maorifi vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan Nizom asosida belgilanib, yosh avlodga tarbiya, umumta’lim fanlaridan bilim berish hamda mehnat tayyorgarligidan o‘tishni ko‘zda tutadi. maxsus muasasalar ta’lim-tarbiya jarayonini anamol bolani o‘rganish asosida rejalashtiradi. Anomal bolalarning jismoniy va ruhiy nuqsonlarini tuzatadi, ularning harakat sistemalarini to‘g‘rilab boradi, bilish faoliyatlarini shakllantiradi va shular asosida o‘quvchilarda harakter va madaniy-atvor mezonlarini tarbiyalab boradi. Shu birga u anomal bolalarning ota-onalari, jamoatchilik bilan ham tarbiyaviy ishlarni amalga oshiradi.
Maktabni bitirib ketgan o‘quvchilar bilan ham muntazzam aloqa bog‘lab, ma’lumotlar yig‘ib boradi. Ularni ishga joylashishlariga, hayotda o‘z o‘rinlarini topib ketishlariga yordam beradi.
Sohasidagi ilg‘or pedagogik tajribalarni o‘rganib, amaliyotga joriy etib, ommalashtirib boradi.
Maxsus muassasa pedagoglari maorif tizimida ishlayotgan barcha pedagoglar foydalanadigan huquqlardan foydalanadilar. Shu bilan birga nuqsonli bolalar bilan olib boriladigan ta’lim-tarbiya ishlarining birmuncha murakkabligi, turli-tumanligi hisobga olinib, hukukmatimiz tomonidan e’tiborga olib, ularining maoshlarini bir muncha yuqori qilib belgilagan.
Anomal bolalar yordamchi maktabda barcha umumta’lim fanlari asoslari borasida ma’lum hajmda amaliy va nazariy bilimlar oladilar, shu bilan birga kasbiy mehnat malakalarini ham egallab boradilar. Yordamchi maktab va maktabgacha ta’lim muassasalarida ta’lim jarayonida tuzatish ishlari tizimini amalga oshiradi. U ishlar bolardagi rivojlanishning potensial imkoniyatlariga asoslanib, anomal bola shaxsini atroflicha shakllantrish, bilish faoliyatini takomillashtirishni nazarda tutadi.
Bolalar orasida uchrab turadigan nuqsonliklarni (karlik, ko‘rlik, aqli zaiflikni) bartaraf etish ijtimoiy masalalardan biri bo‘lib, bu ishni davlatimiz nazoratida amalga oshirishiriladi va bu sohaga katta e’tibor bilan qaraladi. O‘zbekistonda YUNESKO ning ta’lim bzo‘yicha maslahatchisi yordamida “Oila” ilmiy –pedagogik markazi, “Nogiron farzandli oila”lar jamiyati, “Umid” markazi,ro “Opereyshin Mersi” tashkiloti, “Kenes” reabilitatsiya va mehnat adaptatsiyasi markazi, “Beg‘uborlik” ijtimoiy birlashmasi va shu kabi markazlar tashkilillanib, ular yordamida imkoniyati cheklangan bolalar bilan olib borilayotgan ishlarda talaygina muvoffaqtyatlarga erishilmoqda.
Ayrim chet mamlakatlarida nuqsonli bolalar ta’lim-tarbiyasi bilan hususiy muassasalar, diniy tashkilotlar, nuqsonlilarga yordam jamiyatlari hamda ayrim maxsus maktablar shug‘ullanadi. Ulardagi ta’lim-tarbiya ishlari qat’iy tizim asosida olib borilmaydi. Bizda yordamchi maktablar ommaviy maktablar singari yosh avlodga ta’lim-tarbiya berish, ularning jamiyatning foydali kishisi qilib etishishigan yordam beradi. Shu bilan bir qatorda yordamchi maktablarning maxsus, hususiy vazifalari ham mavjud. Ularga anomal o‘quvchilarning psixofizik hususiyatlarini hisobga olgan holda, ularga alohida yondashib, bilim berish orqali bilish jarayonlarini tuzatib borishga erishilmoqda. Anomal bolalr nafaqat yordamchi maktablarda turli hil kasbiy mehnat ko‘nikmalarini, balki ular maxsus kasb-hunar kollejlarida ham o‘quv faoliyatlarini davom ettirishlari mumkin. Yordamchi maktablarda davolash ishlari ta’lim-tarbiya ishlari bilan birgalikda olib boriladi.