Ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish bosqichlari

---

Ma’lumotlar bazasini 
ishlab chiqish bosqichlari 
Talablarni tahlil qilish: 

Rejalashtirish 

Tizimni aniqlash 
Ma’lumotlar bazasini 
loyihalash: 

Mantiqiy model 

Fizik model 
Amalga oshirish: 

Ma’lumotni 
konvertatsiya 
qilish va yuklash 

Testlash 
1.1-rasm. Ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish bosqichlari 
4-ma’ruza. Ma’lumotlar bazasini rеjalashtirish, loyihalashlash va administratorlash. 
Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Ma’lumotlar bazasini loyihalash nima uchun kerak, degan 
tabiiy savol paydo bo’ladi. Masalan, OTM talabalarining dars jadvalini ko’rib chiqaylik. Jadvalda, 
ehtimol, talabaning identifikatsiya raqami va F.I.SH, guruh kodi, guruh tavsifi, dars vaqti, fan 
o’qituvchisi F.I.SH, dars vaqti va auditoriya raqami mavjud. Talaba ongida ushbu turli xil 
ma’lumotlar elementlari bitta birlikni tashkil qiladi. Agar OTM fakulteti o’z talabalarning jadvalini 
qayd qilishni istasa, tashqi foydalanuvchi jadval ma’lumotlarini saqlash uchun elektron jadval 
yaratishi mumkin. Agar talaba ish stoli ma’lumotlar bazasi doirasiga kirishga imkon bersa ham, u 
dars jadvaliga bo’lgan nuqtai nazarini aks ettiruvchi bitta jadvaldan tashkil topgan tuzilmani yaratishi 
mumkin. Bu turdagi tor doiradagi ma’lumotni ikki o’lchovli jadval tuzilmasiga tarjima qilish 
ma’lumotlar bazasini loyihalashda sust tanlov hisoblanadi. 
Ma’lumotlar bazasini loyihalash deganda ma’lumotlar bazasi tuzilishini loyihalashtirishga 
qaratilgan, tashqi foydalanuvchi ma’lumotlarini saqlash va boshqarish uchun ishlatiladigan harakatlar 
tushuniladi.
Ma’lumotlar bazasini loyihalash - bu ma’lumotlarni boshqarish tizimini loyihalashtirish, 
ishlab chiqish, amalga oshirish va xizmat ko’rsatishni osonlashtiradigan jarayonlar to’plami. To’g’ri 
ishlab chiqilgan ma’lumotlar bazasini saqlash oson, ma’lumotlarning izchilligini yaxshilaydi va 
diskni saqlash joyi nuqtai nazaridan iqtisodiy jihatdan samarali.
Ma’lumotlar bazasini loyihalashning asosiy vazifalari taklif etilayotgan ma’lumotlar bazasi 
tizimining mantiqiy va fizik loyihalash modellarini ishlab chiqarishdir. 
Mantiqiy model ma’lumotlar talablariga va fizik mulohazalardan mustaqil ravishda 
saqlanadigan ma’lumotlarga e’tiborni qaratadi. Ma’lumot qanday saqlanishi yoki qayerda saqlanishi, 
qay tarzda, bu bilan bog’liq emas. 
Ma’lumotlarning fizik loyihasi modeli ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) kabi 
apparat vositalari va dasturiy ta’minot tizimlaridan foydalangan holda ma’lumotlar bazasining 
mantiqiy loyihasini fizik muhitga tarjima qilishni o’z ichiga oladi. 
Ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish davrida bir qator bosqichlar mavjud bo’lib, ular 
ma’lumotlar bazasi tizimini ishlab chiqishda kuzatiladi (1-rasm).