Maǵlıwmatlar bazasınıń maqseti, wazıypası hám onıń úsh basqıshlı arxitekturası

Maǵlıwmatlar bazasın normallastırıw: INF, 2NF, 3NF hám Kodd normal formaları
Maǵlıwmatlar bazasın normallastırıw. Funcional baylanısıwlar hám olardıń túrleri. Normal formalar hám olardıń talapları. Berilgen qatanastı bir neshe qatanaslarǵa ajıratıw.


Normallastırıw – bul qatnastı maǵlıwmatlar kiritiwde, jańalawda hám óshiriwde qolaylıqlar tuwdırıwsha, eki yamasa onnan kóp qatnaslarǵa ajıratıw bolıp esaplanadı. Normallastırıwdıń maqseti hár-bir dáliyl (fakt) tekte bir orında bolıwı, yaǵnıy informaciya artıqshalıǵı saplastırılǵan MB sın alıw bolıp sanaladı. Bul tekte yadtı tejew maqsetinde isletilmesten, balki saqlanıp atırǵan maǵlıwmatlarda qarama-qarsılıqlardı keltirip shıǵarmaslıqqa xızmet qıladı.
Relyatsion MB sın proektlestiriw processi dekompoziciyalaw (ajıratıw) jolı menen de ámelge asırılıp, bunda MB sına kiriwshi dáslepki qatnaslar toplamı, usı qatnasıqlardıń sanınan kóbirek hám olardıń proekcyaları bolǵan qatnaslar toplamına almastırıladı. Dekompoziciyalawdan paydalanıp proektlestiriw processi qatnaslardı izbe-iz normallastırıw bolıp, bunda gezektegi qatnaslar toplamı aldınǵıǵa salıstırǵanda jaqsıraq kóriniske iye hám joqarǵı tártiptegi normal formaǵa sáykes boladı. Relyatsion MB teoriyasında usı normal formalar óz aldına kórsetip ótiledi: birinshi normal forma (1NF), ekinshi normal forma (2NF), úshinshi normal forma (3NF), Boys-Kodd normal forması (BKNF), tórtinshi normal forma (4NF), besinshi normal forma (5NF).
Proektlestirilip atırǵan MB nıń hár-bir korteji bólinbeytuǵın hám bos emes yamasa atomar mániske iye atributlardan quralǵan, barlıq zárúr atributlar hám strukturanı ózinde saqlawshı qatnastı universal qatnas dep ataw qabıl qılınǵan. Universal qatnas birinshi normal formaǵa sáykes keledi.
Universal qatnastı paydalanıwda úsh spetscifik problemaǵa dus kelinedi: MB sına jańa kortejler qosıw qıyınshılıǵı; MBdaǵı maǵlıwmatlardı jańalawǵa baylanıslı problemalar; MBdan kortejlerdi óshiriwdegi problemalar. Bul problemalar kiritiw, jańalaw hám óshiriwdegi anomallıq dep ataladı. Anomallıq degende normalardan shıǵıw túsiniledi.
Bu problemalar bayanı turǵınlardıń dáramatları hám telefon nomerleri haqqındaǵı maǵlıwmatlardı saqlawshı MB mısalında qarap ótiledi. Demek, MBdaǵı T-TN-T qatnas (4.1-tablica) 4.3-súwrette kórsetilgen obekttiń atributları mánislerinen ibarat kortejlerdi saqlaydı.

4.3-súwret. Predmet taraw obektleri hám olardıń atributları

4.1-tablica

Universal qatnas (T-TN-T bir tablicalı MB)