Mantiqiy fikrlash

Kim haq?
Ikki dehqon dalada ishlab endi tushlikka o’tirishgan ediki,bir yo’lovchi o’tib qoldi. Yo’lovchini ham tushlikka taklif qilishdi. 1-dehqon 7 ta,2-si esa4 ta kulchaniolib dasturxonga qo’yishdi.11 ta kulchani teng taqsimlab tushlik qilishdi. Yo’lovchi tushlik uchun rahmatlar aytib,qo’yarda-qo’ymay cho’ntagidan bor puli 1 so’m 10 tiyinni dehqonlarga berib,yo’lida davom etdi.dehqonlar bu pulni qanday qilib bo’lib olishni bilmay qolishdi. Ulardan biri:

• 
  Kel, teng bo’lib ola qolaylik! – desa,ikkinchisi:
  
• 
  Nega endi? Axir 11 ta kulchaga 1 so’m 10 tiyin berildi. Demak,1 ta kulcha 10 tiyinga to’g’ri keladi. Mening 7 ta kulcham bor edi,shuning uchun menga 70 tiyin, senga esa 40 tiyin tegishi kerak, - deydi.
  

Ayting-chi,ularning qaysi biri haq?
J:1-100tiyin,2-10 tiyin olishi kerak
***
Ortiqcha soat.
Arava 336 km yo’l yurishi kerak. Yo’lning 1- yarmida yuksiz soatiga 8 km tezlik bilan, ikkinchi yarmida yuk bilan soatiga 6 km tezlik bilan yurdi. Shunday qilib, aravaning o’rtacha tezligi (8+6)/2=7 km/soat ga teng. U butun yo’lni 336/7=48 soatda bosib o’tdi.
Boshqacha mulohaza yuritib, yo’lning 1- yarmiga 168/8=21 soat,2- yarmiga esa 168/6=28 soat hammasi bo’lib 49 soat sarflaganini ko’ramiz.
Ortiqcha 1 soat qayerdan keldi?
J:49soat yurgan

***
Bir so’m qani?

2 savatning har birida 30 tadan anor bo’lib, dehqon ayol 1- savatdagi anorlarning har 3 tasini 1 so’mdan, 2- savatdagi anorlarning har 2 tasini 1 so’mdan sotib,jami 25 so’m daromad qilmoqchi bo’ldi. Mulohaza yuritib,1- savatdagi anorlarning 3 tasini 1 so’mdan , 2- savatdagi anorlarning 2 tasini 1 so’m, demak 5 ta anorni 2 so’mga sotsam bo’ladi degan fikrgakeldi. So’ng barcha anorlarni aralashtirib yubordi. Ayol anorlarni sotib bo’lgach, o’ylaganidek 25 so’mga emas, 24so’mga sotganini payqadi.
Bir so’m qani?
J: anorlar aralashtirilmasdan, savatlardan mos ravishda,2 tadan va 3 tadan olib,har 5 ta anor 2 so’mdan sotilganda,10 martadan so’ng 20 so’mlik savdo bo’lar edi va 1- savatdagi anorlar tugardi.2- savatda esa, 10 ta anor qolar edi. Bu anorlarni 5 so’mga sotish kerak edi,dehqon ayol bu 10 ta anorni(5 tasini 2 so’mdan)4 so’mga sotdi.

***
Nega ?

1. 
   Nega o’rdak lapanglab chayqalib yuradi,tovuq esa,yo’q?
   
2. 
   Nega tuz kristallarining rangi yo’qligiga qaramasdan ular birgalikda oq yoki sarg’ish rangni oladi?
   
3. 
   Nega ho’l qog’oz quruq qog’ozga nisbatan oson yirtiladi?
   
4. 
   Nega qo’l soatlarining murvatini kechqurun emas,ertalab burash tavsiya etiladi?
   
5. 
   Nega toza qor chang bosgan iflos qorga nisbatan sekinroq eriydi?
   
6. 
   Nega ichiga qand tashlangan choy qandsiz choyga nisbatan tezroq soviydi?
   
7. 
   Nega kichkina metal parchasi suvda cho’kib ketadi-yu,metalldan ishlangan bahaybat kema cho’kmaydi?
   

J: 1. O’rdak tich turganda uning tik yo’nalgan og’irlik kuchi vektori uning oyoqlari ostidan o’tmasdan bir oz oldinroqdan o’tadi. Shuning uchun o’rdak bir oyog’ini ko’targanda yiqilmasligi uchun og’irlik markazini teskari tomonga ;2- oyog’I tomoniga ko’chiradi, ya’ni lapanglab chayqaladi. Tovuqning og’irlik markazi esa har doim tayanch yuzasining tepasida joylashgan bo’ladi. shuning uchun lapanglab chayqalmasdan bemalol yuradi.
2. Tuz kristallari birgalikda olib qaralganda yorug’lik nurlari ko’zimizga tushgunga qadar,
Tuz kristallariga ko’p marta urilib “sochiladi”. Shuning uchun ham tuzning rangi oq yoki sarg’ish tuyuladi. Xuddi shunga o’xshash,chilparchin bo’lib sigan rangsiz shisha bo’laklari ham bir pasda oppoq tusga kiradi.
3. Ho’l qog’oz tolalari suv bilan ho’llanib ular orasidagi ishqalanish kamaygan bo’ladi. Shuning uchun osonroq yirtiladi.
4.Kun bo’yi “toliqqan” qo’l soati prujinasi qo’l harorati bilan isib,o’z elastikligini qisman yo’qotadi.shuning uchun murvati kechqurn buralganda prujinaning uzilib ketish xavfi ertalabkiga qaraganda ko’proq bo’ladi.
5. Chang bosgan iflos qorning quyosh nurini yutish xususiyati toza qorga nisbatan ko’proq bo’ladi. toza qor zarrachalari quyosh nuri energiyasining ko’p qismini qaytaradi.
6.qand ustiga quyilgan qaynoq choy ichki energiyasining bir qismiqandni eritishga sarflanadi. Shuning uchun shirin choy tez soviydi.

Савол-1

• 
  So’roq belgisi o’rniga son va harflarni qo’ying.
  

12	E	22		13		10	A
	4		1	N	8		1

Савол-2
Jumlani o’qing,bu qaysi qonun va bu qonunga aynan shunday ta’rif bergan olimni toping?

Jismning	natijasida	bilan
unga	boshqa	jismlar
o’zaro	ta’sirlashishi	qilayotgan
ta’sir	olgan	tezlanishi
shu	to’g’ri	va
kuchga	proporsional	jismning
.	massasiga	teskari

Савол-3
Qaysi qatordagi so’z fizik atamaning anogrammasi emas?

a)aassm
b)snnaaa
c)zlietk
d)o’chkish
Савол-4
Bo’sh kataklarga quyidagi harflarni shunday joylashtiringki, natijada fizika |terminlariga mos ikkita so’z hosil bo’lsin.
H,T,T,Q,A,A,A,A,R,U,V,V,K.

Савол-5
Quyidagi oltita harflar yordamida fizikaning elektr va magnetizm bo’limiga oid to’qqizta harfdan iborat so’z tuzing: AMTPRE;

Савол-6

• 
  Ginnes rekordlar kitobi ko’plab qiziqarli faktlarni dunyodagi turli sohalarda erishilgan rekordlarni o’z ichiga oladi. Aksariyat rekordlar yangilanib turadi. Torichelli naylari bilan boғliq bir qiymat borki u ancha yillardan beri o’zgarmasdan qolmoqda. Bu qiymatni ayting.
  
• 
  Савол-7
  

• 
  Qadimgi baliqchilar negadir kechqurun ovga chiqib, ertalab qaytishgan nega ular odatdagi an’anani buzishgan?
  

Савол-8

• 
  U bundan 369 yil oldin Angliyaning Vulstrop shahridagi o’rta hol fermer oilasida tuғilgan 84 yil umr ko’rgan. Uning qabr toshiga “Dunyodagi oddiy kishilar insoniyat olamining husni bo’lmish shunday zot o’tganligini bilib xushnud bo’lsinlar degan xotira so’zalari yozilgan”: gap kim to’ғrisida bormoqda?
  

Савол-9

***
Vaqt, masofa, massa kabilar asosiy fizik kattaliklar, ularning o’lchov birliklarini xam bilasiz, masofa kilometr,metr, santimetrlarda o’lchanadi. Hindistonda shunday o’lchov birligi, borki bu “ Mu” deb ataladi “Mu” qanday masofa?

Савол-10

Rus shifokori Podvoyskiy uni diplomsiz, muhrsiz kabinetsiz va bepul shifokorga o’xshatadi. Savol: U nimani shifokorga o’xshatadi?

Савол-11

Yer sharida 3 mingdan ortiq til 20dan ortiq tillar oilasi mavjud. Inson to’rt besh tilda mukammal gaplashishi mumkin, lekin shunday “kishi ”borki u barcha tillarda gaplasha oladi. Bu nima?

Савол-12

Marhamat 2 dona tovuq tuxumi olib chiqilsin 1 daqiqadan so’ng ularning stolga aylantirib qaysi biri pishgan qaysi biri xom ekanligini toping. Nega bittasi uzoq aylanmaslik sababini tushuntiring.

Савол-13

1977 yilda Murmanskda shtanga bo’yicha yirik turnir o’tkazildi. 5-6 vaznda jahon rekordalari yangilandi. Bir fizik hodisa tufayli Murmanskdagi rekordlar bekor qilindi. Bu hodisani mohiyatini tushuntiring.

Савол-14

Tug’ilgan vaqtda ular 5 ta edi keyinchalik 6 ta bo’ldi. Bular adabiyot, kimyo, tibbiyot, iqtisodiyot,..., tinchlik fanlarning bunday sanalishi nimaga asoslangan va tushirib qoldirilgan fanni toping.

Савол-15
Савол-15 Eski quduqlarni tozalashda qariyalar quduq ichiga tushishdan oldin tovuqni oyog’idan boylab quduqqa tushirishni maslahat beradilar. Bu qanday fizik hodisaga asoslangan?
Савол-16