Mantiqiy, kombinatorik va nostandart masalalar

9-misol. Ba’zi-bir raqamlar orasiga”-“ belgisini shunday 
qo`yingki, natijada quyidagi chin sonli tenglik hosil bo`lsin. 
8 7 6 5 4 3 2 1=3 
Yechish. Chapdan o`ngga qarab harakatlanib, birinchi “-“ belgisi 
7 va 6 sonlari orasiga qo`yilishi kerakligini aniqlaymiz. Keyingi “-“ 
belgisi 6 va 5 raqamlari orasiga qo`yiladi, chunki agar 5 raqamidan 
keyin qo`yilsa, u holda
87-65 ifodaning son qiymati 22 ga teng bo`lib, undan bir xonali 
4 va 3 va ikki xonali 21 sonini ayirishimiz natijasida 3 sonini hosil 
qila olmaymiz. Demak “-“ belgisi 6 va 5 raqamlari orasiga qo`yishi 
kerak. Xuddi shu tarzda mulohaza yuritishni davom ettirib, “-“ belgisi 
4 va 3 raqamlari orasiga qo`yilishi zarurligini keltirib chiqaramiz. U 
holda 87-6-54 ifodaning son qiymati 27 ga teng bo`lib, oxirgi “-“ 

---

67 
belgisi 3 va 2 raqamlari orasida qo`yilishligi kelib chiqadi. Demak, 
87-6-54-3-21=3 natijani hosil qilamiz. 
Sonli rebuslarning ikkinchi guruh mashqlarini yechish 
murakkab bo`lgani uchun, boshlang`ich sinflar matematikasida asosan 
birinchi guruh mashqlari va ayrim sodda 2 guruh mashqlari 
o`rganiladi. 
10-misol. Raqamlar orasiga arifmetik amallar belgisini shunday 
qo`yingki, natijada quyidagi tenglik o`rinli bo`lsin. Qavslardan ham 
foydalanish mumkin. 
1 2 3 4=5 
Yechish. Oxitgi raqam 4, yig`indi 5 ga teng ekanligidan berilgan
tenglik o`rinli bo`lishi uchun, 1,2 va 3 raqamlaridan foydalanib 
tuzilgan sonli ifodaning qiymati 1 ga teng bo`lishi zarur ekanligi kelib 
chiqadi. Uni topish esa qiyinchilik tug`dirmaydi: (1+2):3=1 
Demak, (1+2):3+4=5 bo`ladi.
 
MASHQLAR 
Kichik maktab yoshidagi o`quvchilar uchun mo`ljallangan 
quyidagi mashqlarni yuqorida ko`rib o`tilgan usullarni qo`llab yeching 
1. * o`rniga shunday raqamlarni qo`yingki, natijada to`g`ri 
sonli tenglik hosil bo`lsin.
1) 
13) 
2) 54-
14) 
3) 7
15) 
4) 
16) 
5) 
17) 
6) 
18) 
7) 
19) 
8) 
20) 
9) 
21) 
22) 

---

68 
23) 
2. 
Ifodalar orasiga qavslarni qo`yib, to`g`ri sonli tenglik hosil 
qiling
а) 
b) 1
c) 
d) 
3. Raqamlar orasiga arifmetik amallar belgisini qo`yib, to`g`ri 
sonli tenglik hosil qiling.Qavslardan ham foydalanish mumkin. 
a) 
b) 
c) 
4. Raqamlar orasiga arifmetik amallar belgisini qo`yib, to`g`ri 
tenglik hosil qiling. 
a) 
b) 
c) 
5. 5 ta 2 raqami orasiga arifmetik amallar belgisini va qavslarni 
qo`yib, to`g`ri sonli tenglik hosil qiling. 
6. 
4 ta 7 raqami orasiga arifmetik amallar belgilarini va 
qavslarni qo`yib to`g`ri sonli tenglik hosil qiling. 
a) 
b) 
c) 
d) 
e) 
f) 
g) 

---

69