Mantiqiy o’zgaruvchilar va mantiqiy ifodalar. Mantiqiy funksiyalar va ularning rostlik jadvali. Mantiqiy sxemalar

Mantiqiy o‘zgaruvchi deb, faqat ikkita: 0 va 1 qiymatni qabul qiluvchi kattalikka aytiladi.
Mantiqiy funksiya deb, argumentlari faqat 0 va 1 qiymatni qabul qiluvchi funksiyaga aytiladi.
Dizyunktor – yig‘uvchi sxеmada ham kamida ikkita (A, B) kiruvchi va bitta (A yoki B) chiquvchi signal mavjud. Ikkita (A, B) kiruvchi signal uchun “YOKI” mantiqiy elementi biroz boshqacha ishlaydi.


Yig‘uvchi sxеmada ikkita kiruvchi signalning ixtiyoriy bittasi “1” kirish
signali bilan ta’minlansagina, chiquvchi signal orqali “1” signali hosil bo‘ladi.
Boshqa holatda chiqish signali nol (0)ga teng bo‘ladi.
Raqamli sxemalarda “YOKI” mantiqiy elementi 3-rasmda ko‘rsatilgandek belgilanadi.


Invertor sxemasida faqat bitta (A) kiruvchi va bitta (A emas) chiquvchi signal mavjud. Invertor sxemasi “teskari zanjir” deb ham ataladi. Invertor sxemasida kiruvchi signalning qiymati qarama-qarshisiga o‘zgaradi, Masalan, kiruvchi signal “1” kirish signali bilan ta’minlansa, chiquvchi signal orqali “0” signali hosil bo‘ladi va aksincha
Raqamli sxemalarda “EMAS” mantiqiy elementi 5-rasmda
ko‘rsatilgandek belgilanadi. Xorij sxemalarida “EMAS” elementining belgisi 6-rasmdagi kabi ko‘rinishga ega. Uni qisqacha “NOT” deb atashadi




Mantiqiy elementlardan arifmetik amallarni bajarish va axborotlarni saqlash
uchun mo‘ljallangan murakkab raqamli sxemalar yaratiladi. Bir necha mantiqiy
element va ularning turli birikmasi yordamida berilgan funksiyalarni bajarishga
qodir sxemalarni tuzish mumkin.
Mantiqiy sxema – kompyuter qurilmalarining ishlashini tavsiflovchi har qanday mantiqiy funksiyani bajaradigan elektron qurilma.
Teng kuchli yoki bir xil amallar ketma-ketligi bajarilayotganda amallar chapdan o‘ngga qarab tartib bilan bajariladi, ifodada qavslar ishtirok etganda dastlab qavslar ichidagi amallar bajariladi. Ichma-ich joylashgan qavslarda eng ichkaridagi qavs ichidagi amallar eng avval bajariladi.
Mantiqiy amallarga misollar keltiramiz.